Иінтемір, Абайма - арбаның ағаштан жасалған дөңгелегінің сыртынан айналдыра кигізіліп бекітілген шеңбер түріндегі тұтас темір құрсау. Иінтемір дөңгелектің ағаш доғасын тозудан сақтайды, әрі күпшек пен кегейге (шабаққа) түсетін салмақты біркелкі бөліп отыратын функция атқарады. Этнос аралық байланыстар барысында орыс шеберлері дайындап, қазақтарға көбірек сатылуына байланысты оның "абайма" (обойма) деп аталуы да кіріккен сөз ретінде (мысалы, мылтықтың оқшантайы), яғни орыс. обод атауының қазақша баламасы ретінде қолданысқа енді.

Иінтемірдің ішкі жағына ағаштан доғаланып жасалған бірнеше табан қимасын қатарластырып өбістірген соң олардың түйіскен жерінің ішкі жағына білезік тәрізді темір құрсау киіледі де, алдын ала дайындалған тесікке ұшы айыр, қалпақбас шеге кигізіледі. Шегенің шыққан айыр ұшын екі жаққа майырып, ағашқа сіңіре қағып тастайды. Құрсау мен иінтемір ұзынша шеге тәрізді темірмен осылайша тойтарып бекітіледі. Кейбір өңірлерде күпшекке киілетін иінтемірдің орысшаланған атауы абайма.[1]

Дереккөздер өңдеу

  1. Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия. - Алматы: DPS, 2011. - ISBN 978-601-7026-17-2