Кайдзен

Кайдзен, кайдзэн (жап. 改善 кайдзэн, ромадзи Kaizen; кайзен деген қате нүсқасы да кездеседі) — жапонның өндірістік процесстерді, өндіруді, қосалқы бизнес-процесстерді басқаруды,сол сияқты өмірдің басқа аспектілерін үздіксіз әбден жетілдіруге шоғырландыратын тәжірибиесі немесе философиясы.

Бизнестегі "кайдзен"

Бизнесте «кайдзен» — тұрақты жақсарту,өндірістен бастап жоғарғы басшылыққа дейін,яғни директордан қатардағы жұмысшыға дейін. Кайдзеннің мақсаты стандартталған әрекеттер мен процесстерді жақсарту — шығынсыз өндіріс (үнемшіл өндірісті). Алғаш рет кайдзен философиясы бірталай жапон компанияларында (оның ішінде Toyota да бар) Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін қалпына келтіру кезеңінде қолданылды.Содан бері ол бар әлемге тарап кетті. «Кайдзен» термині Масааки Имаидың (1986, Kaizen: The Key to Japan’s Competitive Success )аттас кітабының арқасында кең танымал болды. 1986 жылдан бастап «Kaizen: The Key to Japan’s Competitive Success» кітабы баспадан шыққасын, «кайдзен» термині менеджменттің негізгі концепциясын белгілейтін болды.1993 жылы ол New Shorter Oxford English Dictionary жаңа басылымына кірді. Онда «кайдзен» жұмыс әдістерін, жеке үнемділікті үздіксіз жетілдіру және сол сияқтылар,яғни бизнестің философиясы деп анықтама берілген.

Этимология

Жапон тілінде «кайдзен» деген сөз «үздіксіз жетілдіру » дегенді білдіреді. Осы стратегияға сүйене отырып, әбден жетілдіру процессіне бәрі жұмылдырылады — менеджерлерден бастап жұмысшыларға дейін, оны іске асыру шағын материалды шығынды талап етеді. Кайдзен философиясы біздің өмірді толығымен (еңбек, қоғамдық және жеке) үздіксіз жақсарту бағытына бағамдайды. Жобалау менеджменті аясында Кайдзен инновациялық жобалармен бағдарламарды - P2M басқарудың жапондық әдістемелік нұсқасында өркендеді.

Кайдзен қағидаттары

Әр түрлі авторлар кайдзеннің негізгі қағидаттарын сан түрлі ерекшелейді.Бұл ретте солардың пайымдауларына сәйкес келесі қағидаттар қатарына жатады:

Клиентке шоғырлану — кайдзен қолданған компаниялар үшін ең негізгісі, олардың өнімдері(қызметтері) клиенттердің қажеттілігін толығымен қанағаттандыруы керек.
Үздіксіз өзгерістер — кайдзеннің өзіндік мәнін сипаттайтын қағидаттар, яғни ұйымның барлық салаларында үздік шағын өзгерістер — жабдықтау, өндіріс, өткізу,жеке қарым-қатынастар орнату және тағы басқалар.
Мәселердің барын ашық мойындау —бар мәселелерді ашық талқылауға шығару. Кайдзен бойынша мәселе жоқ жерде, жетілдіру де мүмкін болмайды.
Ашықтықты насихаттау—бөлімдермен жұмыс орындарының оқшаулану дәрежесінің төмендігін талап ету (әсіресе батыс компаниялармен салыстырғанда).
Жұмыс командасын құру — әр жұмысшы жұмыс командасымен сапа үйірмесінің мүшесі болады (ұйымға жаңадан орналасқан жұмыскер соған ұксас «бірінші жылдықтар» клубының қатарына кіреді).
Жобаларды функция аралық командамен басқару — бірде-бір команда тиімді жұмыс істей алмайды, егер ол бір ғана функционалды топта істесе. Осы қағидатқа жапон менеджментіне тән алмасу тығыз байланыста жүргізіліп жатады.
«Бірін-бірі қолдайтын қарым-қатынастарды» қалыптастыру — ұйымға қаржы нәтижелері ғана маңызды емес,жұмыскерлердің ұйым қызметіне қатыстырылғаны мен олардың бір-біріне деген қарым-қатынасы одан да маңыздырақ, ол артынан ұйымға міндетті түрде (мейлі есепті жылы бола қоймас) жоғары нәтижелер әкеледі.
Көлденеңінен даму (Дербес тәжірибие бар компанияның меншігі болуы керек)
Өзін-өзі ұстай білушілікті дамыту — өзін бақылауда ұстап, өзін сыйлаумен қатар басқа жұмыскерлерді жалпы ұйымды толығымен сыйлай білу.
Өзін-өзі жетілдіру. (Өзіңе жеке жауап беретін сұрақтарды қоя білуге үйрену, оны басқаларынан айыра білу, іске асыруды өз тапсырмаларыңды орындаудан бастау).
Әр қызметкерден хабардар болуы — барлық кызметкерлер өз компаниясы туралы толық хабардар болуы тиіс.
Әр қызметкерге өкілеттікті табыстау — әр қызметкерге өкілетті белгілі бір көлемде беру. Бұған көп мамандықтарды игеріп, кең мүмкіндіктермен дағдыларды үйренудің және тағы басқалардың арқасында жетуге болады.
Басқару — демек жоспарлаудан бастау,оны бар нәтижесімен салыстыру.
Кәсіпорында болғанды және әрекеттерді айғақтар негізінде талдау. (Анық мәлметтерге сүйене талдау жасау)
Негізгі себептерді жою, қайталауға жол бермеу. (Мәселенің себебін оның әсерінен айыра білу).
Сапа мәселесін ертерек жолға кой. (Сапа жұмыс басталысымен жолға койылуы керек.Тексеріс сапа кепілі емес)
Үлгі. (Жеткен жетістіктерді нығайтатын әдіс керек)

Дереккөздер

http://www.mgubs.ru/?news&id=810

http://www.mgubs.ru/?sc=261

http://leanzone.ru/index.php?option=com_content&view=article&id=74:2008-12-25-19-04-43&catid=38:2008-12-05-13-09-39&Itemid=90

Масааки Имаи Гемба кайдзен. Путь к снижению затрат и повышению качества = Gemba Kaizen: A Commonsense, Low-Cost Approach to Management. — М.: «Альпина Паблишер», 2010. — С. 344. — ISBN 978-5-9614-1347-2

Масааки Имаи Кайдзен. Ключ к успеху японских компаний = Kaizen: The Key to Japan's Competitive Success. — М.: «Альпина Паблишер», 2011. — С. 280. — ISBN 978-5-9614-1618-3

Масааки Имаи Японское чудо / М. Имаи // Свой бизнес. — 2007. — № 1. — С. 13-17.

Каору, И. Японские методы управления качеством / И. Каору. — М.: Экономика, 1988. — 215 с.

П. Веллингтон Стратегии кайзен для успешных продаж = Kaizen Strategies for Customer Care. — СПб.: Питер, 2004. — С. 272. — ISBN 5-94723-164-6

Коленсо, М. Стратегия кайзен для успешных организационных перемен / М. Коленсо. — М.: ИНФРА-М, 2002. — 175 с.

Куликов, Г. В. Японский менеджмент и теория международной конкурентоспособности. — М.:: Экономика, 2000. — С. 247. — ISBN 5-282-01982-5

Мельникова, Е. В. Улучшения в стиле кайдзен / Е. В. Мельникова // Методы менеджмента качества. — 2007. — № 3. — С. 8-11.

Мотивация персонала. Ключевой фактор менеджмента / под ред. Й. Кондо. — Н. Новгород : СМЦ «Приоритет», 2002. — 206 с.

И. Оу Японский менеджмент: прошлое, настоящее и будущее = Japanese Management: Past, Present and Future. — М.:: Эксмо, 2007. — С. 160. — ISBN 978-5-699-21789-2

Кайдзен для рабочих / Группа разработчиков издательства Productivity Press. — М. Изд-во ИКСИ, 2007. — 152 с.