Карло Руббиа

Карло Руббиа
	Карло Руббиа
	итал. Carlo Rubbia
	; Карло Руббиа
Туған күні	31 наурыз 1934 (90 жас)
Туған жері	Гориция, Италия
Ғылыми аясы	физика
Ғылыми дәрежесі	докторлық дәреже
Альма-матер	Колумбия университеті; Пиза университеті; Пиза жоғарғы қалыпты мектебі
Үлгі:Италия Республикасының Құрмет орденінің Үлкен Кресті	Үлгі:3-дәрежелі Құрмет ордені
Үлгі:«Мәдениет пен өнерді дамытуға қосқан үлесі үшін» алтын медалі	Үлгі:«Мәдениет пен өнерді дамытуға қосқан үлесі үшін» алтын медалі
Сайты	https://www.iass-potsdam.de/en/people/carlo-rubbia

Карло Руббиа (итал. Carlo Rubbia; 31 наурыз 1934, Гориция, Италия) — итальян физигі, 1984 жылғы физика бойынша Нобель сыйлығының лауреаты Симон ван дер Мермен бірге «ұлы жобаға шешуші үлес қосқаны үшін, оның жүзеге асуы В және Z өрісінің кванттары — әлсіз әсерлесудің тасымалдаушыларының ашылуына әкелді»

Өмірбаяны өңдеу

Руббиа шағын итальяндық Гориция қаласында дүниеге келген. Мектепті бітіргеннен кейін ол Пиза университетінің физика факультетіне оқуға түсіп, кейін ғарыштық сәулелермен эксперименттер тақырыбы бойынша дипломын қорғады.

1958 жылы ол Колумбия университетінде (АҚШ) тәжірибе жинақтау және бөлшектердің үдеткіштерімен танысу үшін зерттеуші болды.

Шамамен 1960 жылы ол Еуропаға оралды, ол сол кезде жаңадан құрылған CERN жұмысына тартылды, онда ол әлсіз өзара әрекеттесу құрылымы бойынша эксперименттермен жұмыс істеді. 1970 жылы Гарвард университетінде физика профессоры болды, бірақ CERN-де жұмысын жалғастырды. 1976 жылы ол бір сақинадағы протондар мен антипротондарды соқтығыстыратын SPS (супер протон синхротрон) үдеткішін қайта құруды ұсынды. Осыдан кейін әлемдегі алғашқы антипротон зауыты салынды. Коллайдер 1981 жылы жұмысын бастады, содан кейін 1983 жылдың қаңтарында W-бозондары анықталғаны туралы хабарламалар пайда болды. Бірнеше айдан кейін қиынырақ ауланатын Z-бозондары да анықталды.

1984 жылы Карло Руббиа мен Симон ван дер Мер физика бойынша Нобель сыйлығына ие болды. Бір қызығы, бұл жағдайда ашылу мен марапаттау арасындағы уақыт аралығы Нобель сыйлығының тарихындағы ең қысқа уақыт аралығы болды.

Руббиа UA1 экспериментінде және Гарвард профессоры ретінде 1989 жылға дейін жұмысын жалғастырды, ол CERN бас директоры лауазымына ауысты, сонда ол 1993 жылға дейін қалды.

Руббиаға энергия мультипликаторы деп аталатын ядролық реакторлық құрылғының инновациялық тұжырымдамасы тиесілі. Бұл түбегейлі қауіпсіз тұжырымдама үдеткіш пен субкритикалық ядролық реакторды біріктіреді, ол торийдің қарапайым элементін отын ретінде пайдаланатын және бақыланбайтын тізбекті реакцияның болуы мүмкін емес. Сонымен қатар, мұндай реактордан пайда болатын ядролық қалдықтар кәдімгі реакторларға қарағанда әлдеқайда қысқа уақыт ішінде қауіпті болып қалады. Сондай-ақ бұл реакторда кәдімгі ядролық реакторлардың ядролық қалдықтарын қайта өңдеуге және оларды қауіптілігі аз заттарға айналдыруға болады.

Джорджио Наполитано, Рита Леви-Монтальчини, Оскар Луиджи Скальфаро, Карло Сиампи, Карло Руббиа, Аарон Сихановер Монталчинидің жүз жылдық мерейтойына арналған салтанатты шараға орай (2009).

1992 жылы «Адамзатқа ескертуге» қол қойды^[1].

2005 жылдың 15 шілдесіне дейін Руббиа ENEA — Италияның Жаңа технологиялар, энергетика және қоршаған орта институтының президенті болды.

2007 жылдан бастап Руббиа Павия университетінің профессоры және Испанияда күн жылу электр станцияларын салу жобасында жұмыс істейді.

2013 жылы 30 тамызда Италия сенаты оны өмір бойына сенатор етіп тағайындады^[2].

Отбасы өңдеу

Әйелі — Мариса, мектепте физика пәнінің мұғалімі.

Қызы — Лаура, дәрігер.

Сон Андре — физик^[3].

Дереккөздер өңдеу

↑ World Scientists' Warning To Humanity (ағыл.). Басты дереккөзінен мұрағатталған 30 сәуір 2019.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 17 мамыр 2019.
↑ Carlo Rubbia appointed senator for life (ағыл.). CERN Courier. CERN. Басты дереккөзінен мұрағатталған 27 наурыз 2022.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 1 қыркүйек 2015.
↑ The Nobel Prize in Physics 1984 (ағыл.). NobelPrize.org. — Carlo Rubbia Biographical. Басты дереккөзінен мұрағатталған 1 маусым 2019.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 17 мамыр 2019.

Сілтемелер өңдеу

К. Руббиа. «W+, W— және Z0 аралық вектор бозондарын эксперименттік бақылау». Нобель дәрісі, Физика ғылымдарының жетістіктері, 147 том, 2-шығарылым, қазан 1985
Британикадағы Карло Руббиа туралы мақала (ағыл.)
Нобель комитетінің сайтынан ақпарат (ағыл.)

[1] World Scientists' Warning To Humanity (ағыл.). Басты дереккөзінен мұрағатталған 30 сәуір 2019.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 17 мамыр 2019.

[2] Carlo Rubbia appointed senator for life (ағыл.). CERN Courier. CERN. Басты дереккөзінен мұрағатталған 27 наурыз 2022.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 1 қыркүйек 2015.

[3] The Nobel Prize in Physics 1984 (ағыл.). NobelPrize.org. — Carlo Rubbia Biographical. Басты дереккөзінен мұрағатталған 1 маусым 2019.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 17 мамыр 2019.

[1]

[2]

[3]