Квени (халық)
Квени (гуро, ло, гвио) — Кот-д’Ивуар аумағында тұратын халық. Жалпы саны 420 мың адам.[1]
Квени | |
гуро, ло, гвио | |
Бүкіл халықтың саны | |
---|---|
420 000 | |
Ең көп таралған аймақтар | |
Тілдері | |
квени, гуро, ло тілдері | |
Діні | |
дәстүрлі нанымдар, суннизм |
Тілі
өңдеуТілі - квени, гуро, ло тілдері.[2] Диалектілері: ган, гагу, немесе гбан, канга боно, менне, тура, квени.
Діні
өңдеуСенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар, сүнниттік мұсылмандар.[3]
Тарихы
өңдеуОлар қазіргі аумаққа солтүстіктен XVI—XVII ғасырларда қоныс аударған және ішінара ассимиляцияланған аборигендер (гагу немесе гбан, нван және т.б.), олар көбінесе квенилердің субэтникалық топтары ретінде қарастырылады. Гаганың бойы қысқа. Мәдени жағынан солтүстік (корубек), батыс (сети) және оңтүстік (пробен) аймақтарының квенилері ерекшеленеді.[4]
Кәсібі
өңдеуДәстүрлі кәсібі – қолмен атқарылатывн егіншілік (солтүстік пен солтүстік-батыста күріш, тары, ямс, жүгері, маниок, батыс пен оңтүстікте банан, солтүстігінде таро). Қазіргі заманғы негізгі кәсіп - плантацияларда кофе өсіру (солтүстік аймақтарда какао мен мақта). Басқа кәсіптері – мал шаруашылығы (ұсақ мал, шошқа өсіру), аңшылық. Қолөнерден – ұсталық, қыш (солтүстік облыстар), тоқымашылық, ағаш маскалар жасау, тоқу.[5]
Өмір салты
өңдеуӘлеуметтік ұйымның негізіне патрилиндік рулар, жасырын одақтар (Замбле, Голи, Дие және т.б.), жастық институттар (қазіргі уақытта олардың рөлі шектеулі). Неке қонысы вирилокальды, полигиния, левират, сорорат, сатып алынған неке, инициация ғұрпы сақталған.
Елді мекендері жинақы, түзу орналасқан. Үйлері дөңгелек және (оңтүстікте) төртбұрышты лашықтарда тұрады.
Негізгі тағамдары - өсімдік тектес тағамдар (жарма, бұқтырылған тағамдар, қайнатылған, қуырылған және пісірілген түйнектер, пальма майы және ащы дәмдеуіштер қосылған көкөністер).
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Современная энциклопедия - квени http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/kveni
- ↑ Значение слова КВЕНИ в Энциклопедическом словарике https://slovar.cc/enc/slovarik/1824115.html
- ↑ Современная энциклопедия Квени https://my-dict.ru/dic/sovremennaya-enciklopediya/201342-kveni/
- ↑ народы мира / Квени http://www.etnolog.ru/people.php?id=KVEN
- ↑ Народы и культуры Квени https://travel-journal.ru/ethno/38/762/(қолжетпейтін сілтеме)