Кеңгірбай Жандосұлы

Кеңгірбай Жандосұлы (1735, Кеңгір өз. бойы – 1825, Шыңғыстау) – би.

Өмірбаян

Ұлы Абайдың 4-ші атасы (Кеңгірбай – Ырғызбай – Өскенбай – Құнанбай). Орта жүз құрамындағы тобықты руынан шыққан. Кеңгірбай туралы тарихи деректерде, естелік жырларда, дастандарда, шежіре жазбаларында көп айтылады. Абайдың Байкөкше ақынға жаздыртқан “Кеңгірбай би” дастанында да би өмірінен деректер молынан қамтылған. Сол сияқты “Абылай хан” тарихи дастанында: “Кеңгірбай, Боранбай би ел үлгісі, Ізбасты, Бұқар жырау сөз үлгісі. Дұғагөй Шақшақ Жәнібек тағы да бар, Жан досы Абылайдың молда кісі”, деп жазылған. Шәкерім, М.Әуезов, А.Құдайбердиев, С.Мұқанов, Ә.Әлімжанов, М.Мағауин, т.б. көптеген белгілі ақын-жазушылардың шығармаларында К. тұлғасы жан-жақты сомдалған. 1996 ж. 22 тамызда Абай ауданында Кеңгірбай биге арналып үлкен ас берілді. Жидебай қорығында, Шидің бойындағы билік төбе басына Құнанбай Өскенбайұлы салдырған (1825) Кеңгірбай би күмбезінің сырты бір жарым ғасыр өткеннен кейін, көпшілік кеңесімен, 1996 жылы жазда жаңадан қапталып, биіктігі 8, ені 4 метрлік зәулім кесене тұрғызылды.