Клиника және эксперименттік хирургия институты

Клиника және эксперименттік хирургия институты 1945 жылы құрылып, Қазақстан ҒА-ның құрамына алғашқы ғылыми-зерттеу мекемелерінің бірі болып енді. 1980 жылы Хирургия институтына көрнекті ғалым А.Н.Сызғанов есімі берілді. 1994 жылы институт атауы Сызғанов атындағы Хирургия ғылыми орталығы болып өзгертілді. Бұл – Қазақстан мен Орт. Азияның аса ірі көп профильді хирургиялық орталықтарының бірі. Мұнда мыңдаған операциялармен қатар клиник. іс-тәжірибеге жаңа емдеу-диагностикалық және хирургиялық технологиялар енгізілді. Соңғы жылдардың ірі жетістігі – лапароскопиялық хирургия әдістерін зерттеп, табу болды. Хирург-ғалымдар түрлі науқастарды емдеуге арналған жаңа, жетілдірілген технологияны (көкірек және құрсақ қуыстарын жедел хирургиялық емдеуден бастап, өт торсығы патологиясына, созылмалы веноздық кемістікке, зақымданған қалақша безге, бүйрек үсті безіндегі түзілістерге, көкірек симпатэктомиясына, т.б. жоспарлы операция жасауға дейін) іске қосты. Трансплантология саласында да елеулі жетістіктерге қол жеткізілді. Қазақстан мен Орталық Азияда тұңғыш рет баланың бауырын, бүйрегін ауыстырып, ұйқы безінің аутотрансплантациясы орындалды. Қант диабетін емдеу мақсатында бүйректі, ұйқы безінің оқшау клеткаларын ауыстыру операциялары ұдайы жүргізіледі. Бұл орайда ұйқы безі хирургиясын ерекше атап өткен жөн. Бұрын созылмалы панкреатит сырқатына операция жасалмайтын еді. Қазіргі уақытта ұйқы безін аутотрансплантациялаудың клиник. және эксперименттік тәжірибесі оң нәтижелер беруде. Қазақстан дүние жүзінде мұндай операциялар жасалатын жетінші мемлекет болды. Өңешке жасалатын қалпына келтіру операциялары – ас қорыту жолы хирургиясындағы ең күрделі операция. Маңызды мәселенің бірі – бауыр хирургиясы. Таяу уақытқа дейін бауырға жасалатын операциялар эхинококк іріңін алумен және шеттік кесумен ғана шектелген еді. Қазіргі уақытта асқынған зақымдану жағдайында сегменттік кесу мен оң немесе сол жақ бөлікті алып тастау операциялары меңгерілді. Бауыр эхинококкозы асқынып кеткен және басқа органдары зақымданған науқастарды емдеуде қуыстарды лазермен өңдеу тәсілін кеңінен пайдалану елеулі жетістік болды. Созылмалы диффузды бауыр ауруларымен науқас адамдарды емдеуде бауырды үңгу (туннельдеу) әдісі сынақтан өтіп, тәжірибеге енгізілді. Оперативті ангиологияның перспективалы бағыттарының бірі – соңғы жылдары қарқынды дамып келе жатқан эндоваскулярлық хирургия. Қазақстан ТМД елдерінде бүйрек және бүйрек үсті бездері ауруларының симптомдық гипертензиясын емдеуден бірінші орын алады. Қарапайымдылығы мен тиімділігінің арқасында бұл емдеу әдісі хирургиялық операциялар – нефрэктомия мен адреналэктомияны алмастырады. Қансыраған тамырларды эндоваскулярлы окклюзиялау әдісі игеріліп, варикоцелені, аорта мен оның тармақтарының кеңеюін емдеу дамытылды. Бұл бағыттағы келесі жетістік – магистральдық және жүрекке апаратын күре тамырларының тромбылары мен атеросклероздық түйіндерін бұзудың эндоваскулярлық лазерлік технологиясын игеру болмақ. Микрохирургтер аяқ-қолдарынан айырылған науқастарға тиімді көмек көрсетуге мүмкіндік беретін микрохирургиялық техниканы пайдаланып, ұсақ артериялар мен жүйке тамырлары мертіккен кезде жасалатын қалпына келтіру операцияларының жаңа түрлерін ойлап тапты. Микрохирургиялық және видеоэндоскопиялық техника васкулогендік және түтіктік бедеулікті емдеуде сәтті қолданылып келеді. Трахея мен ірі кеңірдек тарамдарында күрделі қалпына келтіру операциялары, экспираторлық стенозды түзеу, өкпе паренхимасы мен өкпе тамырларын сақтап, кеңірдек тарамдарын экстирпациялаудың барлық түрлері жетілдіріліп, сәтті пайдаланылуда. Іріңді-септикалық ауруларды емдеуде науқастардағы операциядан кейінгі кезеңде іріңді асқынулардың алдын алу мақсатымен жаңа тех. әдістер (лазер, плазма, ультрадыбыс энергиясы, озонның биол. қасиеттері), детоксикациялау тәсілдері (гемосорбция, плазмофорез, ксенобиосорбция) қолданылады. Кардиохирургтер туа біткен және жүре пайда болған жүрек кемістігін қалпына келтіруге бағытталған пластикалық операциялар жасайды, жүрек ісіктеріне операция жасау, жүрек ишемиялық ауруларына шалдыққан науқастарға аорта күре тамырлық шунттеу тәжірибесі жинақталды. Осындай жүргізілген ғылыми-зерттеулер нәтижелері 11 жинақ, 28 монографияда баяндалды. Өнертабыстарға КСРО мен Қазақстанның 184 авторлық куәлігі алынды. АҚШ, Германия, Италия, Франция, Грекия, Ресей, Израиль, Түркия және Қытай клиникаларымен әріптестік байланыстар орнатылды. Он үш ғыл. қызметкер Қазақстан Мемл. сыйл. лауреаттары атағына ие болса, екі қызметкер – ҚР-ның еңбек сіңірген ғылыми және техникалық қайраткерлері атанды.