Кхасилер

Кхасилер — Үндістанның Мегхалая штатын мекендейтін халық. Жалпы саны 1,3 миллион адам. (2009), Бангладеште - 80 мың адам.

Кхасилер
Бүкіл халықтың саны
1,3 млн. (2009)
Ең көп таралған аймақтар
Үндістан  Бангладеш
Тілдері
кхаси тілі
Діні
дәстүрлі діндер, христиандық

Нәсілі

Антропология жағынан қара (веддоид) нәсіл араласқан моңғол нәсілінің оңтүстік тобына жатады.

Тілі

Олар аустроазиат отбасының жеке тобы болып табылатын кхаси тілінде сөйлейді. Диалектілері: кхаси, лингнам, джайнтья, вар, т.б. Білім беру кхаси тілінде жүргізіледі. Жазуы 19 ғасырдың аяғынан бастап латын графикасына негізделген.

Кхаси әйелдері

Діні

Сенушілердің жартысына жуығы протестанттық христиандар, қалғандары индуистар және дәстүрлі нанымдарды ұстанушылар.

Кәсібі

Кхасилердің дәстүрлі кәсібі қолмен атқарылатын егіншілік болып табылады, ал бірқатар топтар жер жырту, суару, террассалық (күріш, картоп, тары) және бау-бақша өсірумен айналысады. Таулы аймақтарда құс шаруашылығы мен омарта шаруашылығы дамыған. Аздап қой-ешкі ұстайды. Қазіргі кезде тұрмыстық бұйым жасайтын қолөнері дамыған.

Өмір салты

Әлеуметтік ұйымы – аналық ру сарқыншақтары сақталған ортағасырлық феодалдық қатынастар. Отбасында жалғыз ұлы болса, бұл жағдайда қызды асырап алу керек. Адал еңбекпен тапқан барлық табысты ер адамдар әпкелеріне немесе әйелдеріне береді.

Кхаси үйлері

әкесінің аты әкесінің емес, анасының атынан жасалады. Үйленгеннен кейін ер адамдар әйелінің туыстарына, яғни енесінің үйіне барады. Олардың дауыс беру құқығы жоқ, барлық маңызды мәселелерді әйелдер кеңесі шешеді. Екінші жағынан, әйелдерге дәстүрлі "Ер" жауапкершілік жүктелген: мұра алған кіші қызы қарт ата-аналарына физикалық және материалдық жағынан қамқорлық жасауға міндетті, ал ажырасқан күйеуі әйеліне және баласына алимент төлеуге міндетті емес.

Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары

Ауылдары (200-ден 500-ге дейін және одан да көп үйлер) тау аңғарларында орналасқан. Дәстүр бойынша кхасилер ағаш үйлерді қадаларға салады, шеге пайдаланбайды, оған тыйым салынған, қабырғалары балшықпен сыланған, бамбукпен және сабанмен жабылған шатырмен қапталған. Ауқатты кхасидің үйлері заманауи, мұржалары, шыны терезелері және берік есіктері бар берік металл шатырлары бар, кейбір бөлмелерде батыс стиліндегі үйлер мен тұрмыстық жабдықтар бар. Үйлер жол немесе өзен бойында орналасқан.

Дәстүрлі киім киген екі кхаси қызы.

Дәстүрлі киімдері

Әйелдер киімі – тігілмеген белдемше және күртеше немесе жамылғы, ерлердікі – жейде, жеңсіз күрте және дхоти немесе шалбар. Қазіргі уақытта Хаси еркектерінің көпшілігі батыс киімін қабылдады. Мерекелерде олар сәндік белбеуі бар джимфонг пен саронг, сондай-ақ сәлде киеді. Әйелдер ерекше жағдайларда күмістен немесе алтыннан жасалған тәж киеді.

Дәстүрлі тағамдары

Тағамның негізі - кептірілген балық пен көкөністерден жасалған карри қосылған қайнатылған күріш (иттен басқа барлық ет түрлері). Сусындар-шай, күріш сырасы.