Кхасилер
Кхасилер — Үндістанның Мегхалая штатын мекендейтін халық. Жалпы саны 1,3 миллион адам. (2009), Бангладеште - 80 мың адам.[1] Антропология жағынан қара (веддоид) нәсіл араласқан моңғол нәсілінің оңтүстік тобына жатады.
| Кхасилер | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
1,3 млн. (2009) | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
Тілі өңдеу
Олар аустроазиат отбасының жеке тобы болып табылатын кхаси тілінде сөйлейді. Диалектілері: кхаси, лингнам, джайнтья, вар, т.б. Білім беру кхаси тілінде жүргізіледі. Жазуы 19 ғасырдың аяғынан бастап латын графикасына негізделген.[2]
Діні өңдеу
Сенушілердің жартысына жуығы протестанттық христиандар, қалғандары индуистар және дәстүрлі нанымдарды ұстанушылар.[3]
Кәсібі өңдеу
Кхасилердің дәстүрлі кәсібі қолмен атқарылатын егіншілік болып табылады, ал бірқатар топтар жер жырту, суару, террассалық (күріш, картоп, тары) және бау-бақша өсірумен айналысады. Таулы аймақтарда құс шаруашылығы мен омарта шаруашылығы дамыған. Аздап қой-ешкі ұстайды. Қазіргі кезде тұрмыстық бұйым жасайтын қолөнері дамыған.[4]
Өмір салты өңдеу
Әлеуметтік ұйымы – аналық ру сарқыншақтары сақталған ортағасырлық феодалдық қатынастар. Отбасында жалғыз ұлы болса, бұл жағдайда қызды асырап алу керек. Адал еңбекпен тапқан барлық табысты ер адамдар әпкелеріне немесе әйелдеріне береді. Балалардың әкесінің аты әкесінің емес, анасының атынан жасалады. Үйленгеннен кейін ер адамдар әйелінің туыстарына, яғни енесінің үйіне барады. Олардың дауыс беру құқығы жоқ, барлық маңызды мәселелерді әйелдер кеңесі шешеді. Екінші жағынан, әйелдерге дәстүрлі "Ер" жауапкершілік жүктелген: мұра алған кіші қызы қарт ата-аналарына физикалық және материалдық жағынан қамқорлық жасауға міндетті, ал ажырасқан күйеуі әйеліне және баласына алимент төлеуге міндетті емес.[5]
Ауылдар (200-ден 500-ге дейін және одан да көп үйлер) тау аңғарларында орналасқан. Үйлері тас негізіндегі іргетаста орналасқан, қабырғалары балшықпен сыланған, бамбукпен және сабанмен жабылған шатырмен қапталған. Үйлер жол немесе өзен бойында орналасқан.
Тағамның негізі - кептірілген балық пен көкөністерден жасалған карри қосылған қайнатылған күріш (иттен басқа барлық ет түрлері). Сусындар-шай, күріш сырасы.
Әйелдер киімі – тігілмеген белдемше және күртеше немесе жамылғы, ерлердікі – жейде, жеңсіз күрте және дхоти немесе шалбар.[4]
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2126264 Мұрағатталған 1 қыркүйектің 2022 жылы.
- ↑ Современная энциклопедия КХАСИ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/5879-%D0%9A%D0%A5%D0%90%D0%A1%D0%98
- ↑ Значение слова кхаси https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%BA%D1%85%D0%B0%D1%81%D0%B8
- ↑ a b народы мира / Кхаси http://www.etnolog.ru/people.php?id=KHAS
- ↑ Кхаси. https://holy-matriarchy.livejournal.com/416669.html
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |