Көкжалбыз

Көкжалбыз, көкбасшөп (лат. Nepeta) – ерінгүлділер тұқымдасына жататын бір не көп жылдық өсімдіктер туысы. Дүние жүзінде кең тараған, әсіресе, Иранда және Батыс Гималай таулы аймағында кездеседі. 250-ге жуық түрі белгілі. Қазақстанның барлық өңірінде кездесетін 16 түрі бар. Ең көп тарағаны – мысық көкжалбызы (N. catarіa). Ол шалғынды тау беткейлерінде, сортаң және тастақты жерлердегі бұталар арасында өседі. Оның биіктігі 27 – 32 см, тік өскен, бұтақты қалың жапырақ басқан сабағы бар. Жапырақтары жүрек не жұмыртқа пішіндес, бозғылт түк басқан, сағақты келеді. Күлтесінің ұзындығы 7 – 10 мм, жоғарғы ерні күлгін ақ түсті, төменгі ерні қызыл көк. Гүлдері шатырша немесе сыпыртқы тәрізді, қос жынысты. Маусым – шілдеде гүлдеп, тамыз айында жемістенеді. Жемісі – сырты тегіс, қоңыр түсті жаңғақша. Өсімдік құрамында парфюмерия өндірісінде қолданылатын эфир майы бар (0,3%). Шірнелі өсімдік ретінде қолдан да өсіріледі. Көкжалбыз – дәрілік өсімдік, оның шөбінің қайнатпасын суық тигенде, іш ауырғанда және қан азайғанда дәрі ретінде пайдаланады. Тамырындағы заттардың жүйке жүйесін қоздыратын қасиеті бар. Жапырағының иісі лимонның иісіне ұқсас болғандықтан шай, сусындарға қосып бас ауырғанда ішеді.

Көкжалбыз
мысық көкжалбызы
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер Бөлімі: Гүлді өсімдіктер Табы: Қос жарнақтылар (unranked) Asterids Сабы: Lamiales Тұқымдасы: Lamiaceae Кіші тұқымдасы: Nepetoideae Тегі: Nepeta
түрлері
250 түрі белгілі

Тағы қараңыз

• Көкгүл
• Көкнәр