Көксу (өзен, Алтай Республикасы)
Көксу (алт. -Кöк-Суу-) — Алтай республикасының оңтүстік батысындағы өзен, Қатынның сол саласы. Ол Қан және Көксу аудандарының аумағы арқылы ағып өтеді.
| Көксу | |
|---|---|
| алт. -Кöк-Суу- | |
| |
| Сипаттамасы | |
| Ұзындығы | 131 км |
| Су алабының ауданы |
5600 км² |
| Су алабы | Қатын/Обь/Кар теңізі |
| Су ағысы | |
| Бастауы | Ночная мен Хайдун |
| • Орналасқан жері | Көксу ауданы Алтай Республикасы |
| • Биіктігі | 1785,5 м |
| • Координаттары | 50°33′08″ с. е. 84°28′15″ ш. б. / 50.55222° с. е. 84.47083° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Сағасы | Қатын |
| • Орналасқан жері | Көксу, Көксу ауданы Алтай Республикасы |
| • Биіктігі | 958,4 м |
| • Координаттары | 50°15′58″ с. е. 85°37′55″ ш. б. / 50.26611° с. е. 85.63194° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 50°15′58″ с. е. 85°37′55″ ш. б. / 50.26611° с. е. 85.63194° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Орналасуы | |
| |
| Ел |  Ресей
|
| Аймақ | Алтай Республикасы |
| Ортаққордағы санаты: Көксу | |
Географиясы және гидрологиясы өңдеу
Көксудың ұзындығы 131 км, Хайдун өзенінің ұзындығы 179 км жетеді. Көксу су жинайтын ауданы 5600 км² құрайды, бұл көрсеткіш бойынша Қатынның Шудан кейінгі екінші саласы болып табылады. Судың орташа жылдық шығыны - 84,5 м³/с.
Көксу Қоржынтау жотасының орталық бөлігіндегі Хайдун мен Ночная өзендерінің түйіскен жерінен бастау алады, содан кейін ол оңтүстік-шығыс бағытта ағады. Қан - Көксу тас жолы өзен аңғарымен өтеді. Көксудың Қатынмен түйіскен жерінде Көксу ауылы орналасқан. Арнаның ені 50-ден 3 метрге дейін өзгереді (арналарда).
Өзеннің көптеген ұсақ салалары бар, олар бір-біріне қосылып, өте долы тау өзенін құрайды. Жалғыз ерекшелік - бұл Абай даласы аймағындағы ағыны жайбарақат жатқан түбі тегістелген арна. Сағасынан алыс емес жерде Үлкен және Кіші Громотухи өзендері Көксуға құяды. Осы екі сол саланың атымен жағалауда жақын асу Громотуха (жағалаудағы судың дыбысымен аталған) деп аталады. Өзенде - Громотуха деп аталатын шоңғал бар.
Барлық өзен бассейні ылғалдың жеткілікті аумағына жатады, онда тығыз бұталары бар қара қылқан жапырақты ормандар өседі, ал далашықтар үшін биік шөптер тән. Арна тасты, шілденің басында су деңгейі айтарлықтай төмендейді.
Өзенді рекреациялық мақсатта туристік рафтингке (I және II қиындық санаттары) немесе балық аулау мақсатында пайдаланады.
Салалары өңдеу
Су регистрі туралы мәліметтер өңдеу
Ресейдің мемлекеттік су тізілімінің мәліметтері бойынша ол Верхнеобск бассейн округіне, өзеннің су шаруашылығы бөлімі - Қатынға, өзеннің суб-бассейні - Бия мен Қатынға жатады. Өзен өзенінің бассейні - (Жоғарғы) Обь Ертіс тоғысқанға дейін.
Әдебиет өңдеу
- Рудой А. Н., Русанов Г. Г. Көксу өзені жоғарғы ағысының бассейніндегі соңғы мұздануы — Бийск: «АГАО», 2010. — 148 б. — ISBN 978-5-85127-594-4.
- Галахов В. П. және т.б. Хайдун өзенінің бассейніндегі ландшафттардың кейінгі голоцендік эволюциясы (Ресей Алтайы) / Е. С. Голубцова — Новосібір, 2013.