Көкшегүл

Көкшегүл (лат. Polemonіum) – өзімен аттас тұқымдасқа жататын көп жылдық шөптесін өсімдіктер туысы. Дүние жүзінде кең тараған. Еуразияның, Солтүстік және Оңтүстік Американың салқын және қоңыржай белдеулерінде тараған 50-ге жуық түрі белгілі. Қазақстанда орманды, ылғалды-шалғынды жерлерде, бұталар арасында және өзен жағалауларында өсетін 3 түрі: Кавказ көкшегүлі, көкшіл көкшегүл және әсем көкшегүл бар. Бұларға жататын өсімдіктің сабағы мен жапырақтарын қалың жабысқақ түктер басқан. Өсімдік түрлеріне қарай сабағының түбіне жақын орналасқан жапырақтары қынапты әрі сабаққа қарама-қарсы орналасады. Сабақ ұшына жақындаған сайын сабаққа кезектесе орналасады. Көк, көгілдір түсті гүлдері сабақ ұшында жеке немесе 2 – 3-тен топталып сыпыртқы гүлшоғырына жиналған. Жеке гүлі бірікпеген 5 тостағаншадан, түбі ұзын түтікке айналып біріккен 5 күлтеден, 5 аталықтан, аузы 3 тілімді, жатыны 3 ұялы аналықтан құралған. Күлте түтігіне аталықтары орналасады. Маусым – тамыз айларында гүлдеп, тамыз – қыркүйекте жемістенеді. Жемісі – 3 жақтаулы қауашақ. Тұқымдары піскенде жемісі жақтауының тігісінен (жігінен) қақырап ашылып тұқымдары жерге шашылады. Көкшегүлдің арасында құрамында сапонин, шайыр, органик. қышқыл және эфир майы бар (көкшегүл) және әдемі гүлдері сәндік үшін өсірілетін түрлері (флокс, кобея) кездеседі.

Көкшегүл
Шайтанкелмес (Көкшіл көкшегүл)
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер Бөлімі: Гүлді өсімдіктер Табы: Қос жарнақтылар (unranked) Asterids Сабы: Ericales Тұқымдасы: Polemoniaceae Тегі: Polemonium L.
Үлгілік түрі
Polemonium caeruleum L.
түрлері
25-40 түрі белгілі