Көк-қара немесе ақ-алтын көйлек феномені

Көк-қара/ақ-алтын көйлек (ағыл. thedress, dressgate) - дизайнер Roman Originals көйлегінің суреті 2015 жылдың 26 қаңтарында Facebook әлеуметтік желісінде жарияланған суреттің арқасында пайда болған ғаламтор-феномені. Тезарада көйлектің түсі көк пен қара немесе ақ және алтын түсті туралы дау шықты. Ақырында көйлек көк түсті екендігі дәлелденді, бірақ әртүрлі форумдағы көйлектің түсі жайлы даулар біткен жоқ. Бұл феноменға нейробиологтар қызығып, адамдарға көйлектің әртүрлі көрінуі суреттің өңделуінің арқасында дұрыс емес жарықтың кесірінен пайда болған оптикалық иллюзия себепші екенін дәлелдеді. Бұл фотосурет танымал болған соң, көбісі бұл көйлекті сатып ала бастады. Сондықтан оның сатылымы екі есе артты.

Фенноменнің пайда болуы

Ең бірінші болып Facebook әлеуметтік желісінде достары Грейс пен Кейнның тойына қалыңдық көйлегін іздеген Кэйтлин Макнейл, шотланд ұлттық музыканы орындайтын музыкалық топтың мүшесі байқады. Кэйтлин неке тойы кезінде Колонсей аралында тобымен бірге қойылым көрсетуі кере болған.  Грейс көйлектің суретін анасына жіберді. Содан кейін олардың арасында көйлектің түсі жайлы талас пайда болады. Грейс суретті әлеуметтің желідегі басқа да достарына жіберіп, ғаламторда пікірталас басталды.

Макнейл тойда көйлектің көк-қара екенін көрсе де, ғаламторға суреттерді жіберуді және жаңа форумдарды ашуды жалғастырды.

Таралуы

27 қаңтарда сурет ғаламторда танымал болып, басқа да әлеуметтің жүйелерге тарала бастады. #whiteandgold, #blueandblack, #dressgate хэштегтары пайда болып, адамдар көйлектің түсі туралы жанжалдасты.

Бұл сурет Buzzfeed жаңалық порталында ең танымал болып жарияланды. Оны 2 наурызда 37 миллион рет көрген болатын.

Buzzfeed-тың 68 % көйлекті ақ және алтын жолақты деп көрген екен. Кейбірлері көйлек түсті өздігінен өзгертеді деген ойда. Көптеген жұлдыздар да бұл суретке көңіл аударды. Мәселен Тейлор Свифт, Джейден Смит, Фрэнки Мунис, Деми Ловато, Минди Калинг және Джастин Бибер көйлек көк-қара түсті деген қорытындыға келді. Ал Анна Кендрик, Джозев Новак, сенатор Кристофер Мерфи, Джулианна Мур және Сара Хайленд көйлекті ақ түсті көрген екен. Ким Кардашян твиттерда ақ түсті, ал оның күйеуі Канье Уэст көк көйлекті көретіндігі жайлы жазды. Люси Хейл, Фиби Тонкин және Кэти Нолан әртүрлі түстерді көрді. Леди Гага көйлек құмды түсті, ал Дэвид Духовны көйлектің теңіз түсті екенін айтты. Басқалары, мысалы Эллен ДеДженерес және Ариана Гранде көйлектің қандай түсті екендігін шеше алмады.

Бұқаралық ақпарат құралдары суреттің өңделуінің арқасында дұрыс емес жарықтың кесірінен пайда болған оптикалық иллюзия себепші екенін жариялады.

Көйлектің өзі шын мәнісінде ашық көк түсті және қара жолақты болып келеді. Осыдан басқа өндіруші басқа түстес көйлектерді ұсынған: қызыл мен қызғылт-сары түсті. Бірақ ақ түсті көйлек сатылымда болған жоқ. Макнейл суреттерді жариялағаннан кейін келесі күні көйлектер 30 минуттың ішінде сатылып кетті. Дизайнер ақ-алтын көйлекті жасап, оны Comic Relief қайырымдылық аукционында сататынын жариялады.

Ғылыми түсіндіруі

Нейробиологтар Бевил Конуэй және Джей Нэйтц бұл сурет оптикалық қақпан екенін айтты. Себебі көп адамдарды заттарды көру үшін, жаңа жағдайға үйрену үшін эволюция кезінде пайда болған  хроматикалық бейімделу кесірінен адамдар басқа түстерді көреді. Артқы жақтағы жарықтың кесірінен адам көк түсті жарықсыз жақ болып ажыратады. Адамның миі көк түстерге мән бермегендіктен, ол ақ түстерді көреді. Қара жолақтармен де тура солай. Суреттің сапасы нашар болғандықтан жолақтардың кейбір бөліктері алтын түсті болады және ми қара түстерге мән бермей, адам алтын түсті көреді.

Басқа ғалымдардың пайымдауынша бүкіл адамдар түстерді бірдей ажыратады, бірақ көбісі өзі үшін қате қорытындыға келуі мүмкін.

Нейрофизиолог Бевил Конуэй түстердің ажыратылуы адамның қалауына байланысты болады. Сондықтан көп адамдар неке көйлегін ақ түсті болғанына үйреніп, көйлекті ақ-алтын түсті болып ажыратады. Ал түнгі өмір салтын ұстанатын адамдар көк-қара түсті болып көреді екен.

Дереккөздер

Орыс уикипедиясынан аударылған.