Көртышқан тәрізділер

Көртышқан тәрізділер – жәндікқоректілер отрядының бір тұқымдасы.

Көртышқан тәрізділер Қазбалық ауқымы: Late Eocene–Recent ПреК К О С Д Кр П Т Ю Б Пг Н
Left column: Top:Pyrenean desman Below:European mole Right column: Top:Small Japanese mole Middle:Russian desman Below:Eastern mole
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Animalia Жамағаты: Chordata Табы: Mammalia Сабы: Eulipotyphla Тұқымдасы: Talpidae Григорий Иванович Фишер фон Вальдгейм, 1814
Subfamilies
Talpinae Scalopinae Uropsilinae

Жер қазғыш түрлерінің табаны сыртына қайрылған. Аяқтарының тұяқтары жалпақ, кылшықты түкпен көмкерілген, тырнақтары жалпақ, тегіс. Көздері кішкентай кейде тері астында калады. 19 түрі белгілі. Басым көпшілік түрлері Солтүстік Америка мен Еуразияда таралған. ТМД кеңістігінде 3 туыс К. таралған: жұпартышқан, (1 түр), могералар, (2 түр), көртышқан. Соңғысының 4 түрі бар: кәдімгі К., алтай К., кавказ К., оңтүстік К. Жер астында қазып өмір сүретін жануарлар; жер үстімен жартылай суда тіршілік ететін түрлері де бар. Жылына 3—9 тұқым береді. Қоректері, топырақ омыртқасыздары, негізінен жауын құрттары. Көртышқандардың жерді қазу әрекеттері, топырақтың ылғалданып желденуін жаксартады.

Көртышқан тұқымдасының Қазақстанда 2 түрі: жұпартышқан және тек Алтайда кездесетін алтай көртышқаны бар. Оның дене тұрқы 23 см-дей, ал құйрығының ұзындығы 3 см. Жүні майда, үлпілдек, қоңырқай түсті. Жотасы қоңыр, бауыры күңгірт тартқан. Алдыңғы аяқтары қазуға бейім, қысқа, алақаны жалпақ және сыртқа қараған, күрек тәрізді тырнақтары ірі, жалпақ болады. Аналығы 1,5 – 3 айында көбеюге қатысып, 1,5 айдан кейін, 3 – 6-дан балалайды. Жер астында тіршілік етіп, көбіне шұбалшынмен, кейде жәндіктермен, олардың дернәсілдерімен қоректенеді. К. – терісі бағалы кәсіптік аң. Зиянды жәндіктерді жойып, пайда да келтіреді.