Маргарет Тэтчер
Маргарет Хильда Тэтчер, баронесса Тэтчер (ағылш. Margaret Hilda Thatcher, Baroness Thatcher, туған тегі Робертс; 13 қазан 1925 жыл, Грэнтем — 8 сәуір 2013 жыл, Лондон) — британиялық саясаткер, заңгер, 1979–1990 жылдары елдің премьер-министрі. Премьерлігі кезінде орнатқан экономикалық саясаты кейін тэтчеризм деп аталып кеткен. Кеңестік журналис оны «темір ханым» деп атады, бұл лақап ат оның ымырасыз саясаты мен көшбасшылық стилімен байланысты болды.
| Маргарет Тэтчер Margaret Thatcher | |||||||||||||
 Тэтчердің ресми портреті, 1995–96 | |||||||||||||
.svg) | |||||||||||||
| Лауазымы | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||
| 30 маусым 1992 — 8 сәуір 2013 | |||||||||||||
| Монарх | II Елизабет | ||||||||||||
| |||||||||||||
| 4 мамыр 1979 — 28 қараша 1990 | |||||||||||||
| Премьер-Министр | Гарольд Вильсон Джеймс Каллаган | ||||||||||||
| Монарх | II Елизабет | ||||||||||||
| Ізашары | Джеймс Каллаган | ||||||||||||
| Ізбасары | Джон Мейджор | ||||||||||||
| |||||||||||||
| 11 ақпан 1975 — 4 мамыр 1979 | |||||||||||||
| Ізашары | Эдвард Хит | ||||||||||||
| Ізбасары | Джеймс Каллаган | ||||||||||||
| |||||||||||||
| 11 ақпан 1975 — 28 қараша 1990 | |||||||||||||
| Ізашары | Эдвард Хит | ||||||||||||
| Ізбасары | Джон Мейджор | ||||||||||||
| |||||||||||||
| 8 қазан 1959 — 16 наурыз 1992 | |||||||||||||
| Өмірбаяны | |||||||||||||
| Партиясы | Консервативті | ||||||||||||
| Білімі | Оксфорд университеті Лондон қалалық университеті | ||||||||||||
| Мамандығы | заңгер, адвокат, химик | ||||||||||||
| Діні | Протестант-методист | ||||||||||||
| Дүниеге келуі | 13 қазан 1925 Грэнтем, Линкольншир, Англия, Британ империясы | ||||||||||||
| Қайтыс болуы | 8 сәуір 2013 (87 жас) Лондон, Англия, Ұлыбритания | ||||||||||||
| Әкесі | Альфред Робертс | ||||||||||||
| Анасы | Беатрис Стефенсон | ||||||||||||
| Жұбайы | Дэнис Тэтчер | ||||||||||||
| Балалары | ұлы Марк қызы Кэрол | ||||||||||||
| Марапаттары |
| ||||||||||||
| Ортаққордағы Маргарет Тэтчер | |||||||||||||
өңдеу  |
|||||||||||||
.svg)
.svg)
Маргарет Тэтчер — Ұлыбритания және Еуропа тарихындағы тұңғыш әйел премьер-министр, XX-ғасырда ең ұзақ қызмет еткен үкімет басшысы. Тэтчер Оксфордтағы Сомервилль-колледжінде химия оқыды және адвокат болғанға дейін химик болып жұмыс істеді, 1959 жылы Финчли ауданынан парламентінің мүшесі болып сайланды. Эдвард Хит Тэтчерді өзінің 1970–1974 жылдардағы үкіметінде Білім және ғылым жөніндегі Мемлекеттік хатшы етіп тағайындады. 1975 жылы ол Консервативті партияның көшбасшылық сайлауында Хитке қарсы жеңіп, Оппозиция басшысы және Ұлыбританиядағы ірі саяси партияны басқарған алғашқы әйел болды.
1979 жылғы жалпы сайлаудағы жеңісі нәтижесінде премьер-министр болғаннан кейін Тэтчер сол кезде елінде болған жоғары инфляцияға қарсы бағытталған бірқатар экономикалық саясаттарды енгізді. Оның саяси философиясы мен экономикалық саясаты дерегуляция (әсіресе қаржы секторында), мемлекеттік кәсіпорындарды жеке меншікке айналдыру және кәсіподақтардың күші мен ықпалын азайтуға баса назар аударды. Оның қызметтегі алғашқы жылдарындағы танымалдығы экономикалық қиыншылықтар мен жұмыссыздықтың өсуі нәтижесінде төмендеді. 1982 жылғы Фолкленд соғысындағы жеңісі және қалпына келе жатқан экономика қолдаудың жандануына әкелді, нәтижесінде ол 1983 жылы қайта сайланды. Ол 1984 жылы Брайтон қонақүйіндегі жарылыста Уақытша ИРӘ жасаған қастандықтан аман қалды және 1984–85 жылдардағы кеншілер ереуілінде Ұлттық кеншілер одағына қарсы саяси жеңіске жетті.
Тэтчер 1987 жылы үшінші мерзімге қайта сайланды, бірақ оның Еуропа экономикалық қауымдастығы жайлы еуроскептикалық көзқарасымен үкімет келіспеді және оның жаңа салық саясаты сәтсіз және танымал емес болды, нәтижесінде 1990 жылы ол отставкаға кетті, оның ізбасары Джон Мейджор болып сайланды. 1992 жылы Қауымдардан зейнеткерлікке шыққаннан кейін оған баронесса Тэтчер (Линкольншир округіндегі Кестевен қаласы) ретінде өмірбақи атағы берілді, бұл оған Лордтар палатасында мүше болуға құқық берді. 2013 жылы ол 87 жасында Лондондағы Риц қонақүйінде инсульттан қайтыс болды.
Британ саясатындағы даулы тұлға болған Тэтчер соған қарамастан қоғамдық пікірде жақсы бағаланады. Оның қызмет ету мерзімі Ұлыбританиядағы неолибералдық саясатқа қайта бейімделу болды және оның тарихи ізі XXI-ғасырдың өзінде де талқылануда.
Жастық шағы және білімі
өңдеу| Өтініш, осы бөлімді толықтырыңыз. |
Маргарет Хильда Робертс 1925 жылдың 10 қазанында, Линкольнширдың Грантем қаласында, бақалшы отбасында дүниеге келдi. Әкесі — Альфрэд Робертс (1892–1970) және анасы — Беатрис Этэл Стивенсон (1888–1960).[1]
Робертс өзінің балалық шағын Грантамда өткізді, онда әкесі темекі мен азық-түлік дүкендеріне ие болды. 1938 жылы, Екінші дүниежүзілік соғыстың алдында Робертс отбасы нацистік Германиядан қашып кеткен жасөспірім еврей қызға қысқа мерзімге көмек берді. Маргарет өзінің қаламдас әпкесі Мюриэльмен жасөспірімнің жол ақысын төлеу үшін қалта ақшасын жинады.[2]
Альфред олдермен, методис болған және балаларын христиандық тәртіппен тәрбиелеген. Партиясыз болған Альфред Робертс 1945–1946 жылдары аралығында Грантам мэрі болған.[1]
Робертс Хантиңтауэр Роуд бастауыш мектебінде оқып, Кестивен мен Грантхэм қыздар мектебіне, гимназияға шәкіртақы ұтып алды.[1] Оның мектептегі есептері қажырлы еңбек пен үздіксіз жетілдірілетінін көрсетті; оның сабақтан тыс іс-шараларына фортепиано, допты хоккей, поэзиялық кештер, жүзу және серуендеу кірді.[1][3]
Марапаттары және атақтары
өңдеуМаргарет Тэтчердің марапаттары:
- Қызмет ордені (1990);
- Әулие Жақия ордені (1991);
- Ізгі үміт ордені (ОАР, 1991);
- Азаттық президенттік медалі (АҚШ, 1991);
- Аспа ордені (1995);
- Асыл тәж ордені (Жапония, 1995);
- 1-дәрежелі Ақ арыстан ордені (Чехия, 1999);
- 1-дәрежелі Достық ордені (Қазақстан, 2001);
- Ұлы Витаутас ордені (Литва, 2008).
1970 жылы Ғылым және білім беру министрі болып тағайындалғанынан кейін Тэтчер Ұлыбритания құпия кеңесінің мүшесі болды.[4] 1992 жылы оған Кестивен баронессасының атағы, өзінің жеке елтаңбасы және Лордтар палатасындағы өмірбақи орны берілді.[5]
Маргарет Тэтчер, оған қоса, бірнеше қаланың құрметті азаматы болып аталған:
Дереккөздер
өңдеу- ↑ a b c d Beckett, Clare Thatcher — 2006. — ISBN 978-1-904950-71-4.
- ↑ Campbell, John Margaret Thatcher Volume Two: The Iron Lady — 2011. — Б. 944. — ISBN 978-1-4464-2008-9.
- ↑ Blundell, John Margaret Thatcher: A Portrait of the Iron Lady — Algora Publishing, 2008.
- ↑ Gay, Oonagh және Rees, Anwen The Privy Council (ағыл.). Тексерілді, 2 қазан 2023.
- ↑ 1992: Thatcher takes her place in Lords (ағыл.). BBC (30 June 1992). Тексерілді, 2 қазан 2023.
- ↑ Speech receiving Freedom of the Borough of Barnet (ағыл.). Margaret Thatcher Foundation. Тексерілді, 2 қазан 2023.
- ↑ Speech in Port Stanley (Falklands) (ағыл.). Margaret Thatcher Foundation. Тексерілді, 2 қазан 2023.
- ↑ Speech at Mansion House (receiving freedom of the City) (ағыл.). Margaret Thatcher Foundation. Тексерілді, 2 қазан 2023.
- ↑ Speech receiving Freedom of City of Westminster (ағыл.). Margaret Thatcher Foundation. Тексерілді, 2 қазан 2023.
- ↑ POČASNI GRAĐANIN GRADA ZAGREBA (хорв.). Тексерілді, 2 қазан 2023.
- ↑ "Baltic port honors Thatcher and Reagan" (ағыл.).