Мартенсит

Мартенсит [неміс металтанушысы — А.Мартенстің (1850 — 1914) есімімен аталған] — полиморфтық түрлену қасиеттері тән шынықтырылған металл қорытпалар мен таза металдарда байқалатын микроқұрылым. М. — шынықтырылған болаттың негізгі құрылымдық құраушысы; темірдегі көміртектің қатты ерітіндісі, концентрациясы негіздік аустениттегідей. М-тік құрылымды болат өте берік келеді. М. жылжымалы диффузионсыз фазалық өзгерістердің нәтижесінде пайда болады. Болаттан жасалған бұйымдардың жоғары құралымдық беріктігі, олардан дайындалатын материалдарға қойылатын басты талаптарға (аса берік әрі морт сынбайтын) сай болуы керек. Мұндай талаптарға көміртексіз, құрамында 8 — 25% никелі және кобальт, молибден, титан, алюминий сияқты элементтері бар, шынықтыру арқылы нығайтылған М-ті ескіретін болат сай келеді. Болаттың ескіруі — олардың құрылымы мен қасиеттерінің өзгеруіне байланысты. Болат ескіргенде, оның беріктігі мен қаттылығы артып, ал майысу, жаншылу қасиеті кеми береді. Түсті қорытпаларда (мыс — алюминий — никель, алтын — кадмий) жылусеріппелі М-ті кристалдар пайда болуы мүмкін. Бұларды суыту кезінде М-ті кристалдардың өлшемі ұлғаяды, ал қыздыру барысында керісінше азаяды. Бұл жағдай кері М-тік өзгерістердің пайда болуымен түсіндіріледі. М. Шоқаев

Мартенситтің микроқұрылымы

Дереккөздер

"Қазақ Энциклопедиясы", 6 том