Масура Ғайсақызы Сармурзина

Масура Ғайсақызы Сармурзина (1924 жылы, Семей облысы, Абай ауданы).

Өмірбаяны

Орта мектепті бітірген соң С.М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің тарих-филология факультетін бітіріп, аспирантураға қалдырылады.

Еңбек жолы

1951 жылы филология ғылымының кандидаты атағын алу үшін диссертация қорғайды және доцент атағын алады. Өзін­дік ғылыми тұжырымы мен азаматтық ұстанымы ерте танылған М.Сар­мур­зи­наның ғылыми жетекшісі қазақтың ғұ­лама жазушысы Мұхтар Әуезов болуы – өзінше бір ғанибет. Ұлы Абай арқылы қазақты күллі әлемге танытқан Әуезов­тың тікелей өзінен тәлім-тағылым алып, сұңғыла білімді игеруі баға жетпес бай­лық, кез келгеннің маңдайына бұйырма­ған бақыт еді. Қыздар университеті құрыл­ған кезде «Қазақтың шамшырағы» деп баға берген Мұхтар Әуезовтің шәкірті М.Сармурзинаның осы қара­шаңы­рақ­қа ректор болуы да тарихи сәйкестік шығар деп ойлаймын. 1962–1968 жылдары Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық институтының ректоры болып тағайындалады. Педагогикалық қызметімен қоса Қазақстанның көрнекті жазушыларының шығармашылығы туралы ғылыми еңбегі жарияланды. Жоғары оқу орындары оқытушылары мен студенттеріне оқу-әдістемелік көмекші құралдарын, орта мектеп пен училищеге арналған қазақ әдебиеті хрестоматиясын жазды.

60-тан аса ғылыми еңбектердің авторы. Педагогика саласына жоғары дәрежелі ғылыми кадрлар даярлау ісінде 10-нан аса филология ғылымының кандидаты атағын алуға қорғалған диссертацияларға ғылыми жетекшілік жасады. Институтта ректор болған 1962-1968 жылдары М. Сармурзина педаго­ги­калық жоғарғы оқу орнындағы түбе­гейлі реформаларды жасауға талпынып, жаңартып, тіпті одан ары дамыта түсті.

Жетістіктері

М. Ғайсақызының басшылығы кезін­де институтта заман талабына сай жаңа мамандықтар мен факультеттер ашылып, ауыл жастарының жоғары білім алумен қатар әлеуметтік жағдайын кө­теру ісі де қолға алынды. Филология фа­культетінде жоғары сапалы мамандар дайындау, шет тілдерді үйретуді жақсарту жолында шет тілдер кафедрасы құрылды. Ән-музыка факультеті жанынан музы­ка­лық аспаптар кафедрасы ашылып, музыка бөлімінің өсіп-өркендеуіне демеу болды. Кітапханатану бөлімі факультет бо­лып құрылды. Сондай-ақ, басшылық тізгіні Масура ханымның қолында тұрған тұста, дәлірек айтсақ, 1964 жылы институт өміріндегі елеулі оқиғалардың бірі – Германия (ГДР) мен Венгрия журналистерінің арнайы келіп, қонақта болуы. Олардың институт ансамблі орындаған бірнеше әнді жазып алып, Англияның тапсырысы бойынша білім ошағы туралы қысқа метражды фильм түсіруі институт мәртебесін асқақ­тата түскені сол уақытта айрықша құ­былыс еді. Сонымен бірге институт студенттерінің тәжірибе алмасу, білім жетілдіру бағы­тын­да шетелдік оқу орындарымен тығыз байланыс орнату жұмысы да қарқынды дамыды.

М.Сармурзина басшылық еткен кезеңде бүкіл Кеңестер одағына әйгілі «Айгүл» вокальды-аспаптар ансамблі квартет болып құрылды. Құрамында Құрманай Әжібаева, Дина Ерғалиева, Марфуға Жүнісова, Ағайша Шермұхам­бе­товалар болып, кейіннен вокальды-эстрадалық ансамбль дәрежесіне көтерілді. Ансамблдің өмірге келуіне ұйытқы болуы – қазақ өнерінің кемесін өрге жүздіріп, дүйім жұртты дүр сілкін­дірді. Қазақстан Жастар Одағының бірін­ші хатшысы Өзбекәлі Жәнібеков инс­ти­тут­қа арнайы келген кездесуінде, «Айгүл» – аспандағы айдай сұлу, жердегі гүлдей нәзік болсын», – деп квартетке әдемі есім беріп кеткен екен.

Өнер айдынындағы бұл тың серпін бар­ша қазақстандықтар үшін оқ бойы озық тұратын олжа болды. Дәл осы жерде «кеше» және «бүгін» деп екіге бөліп қарауымызға әбден болады. Өйткені, ол заманда қазіргідей «ақшаң болса, яки ұялмаған әнші болады» деген қағида мүлде жоқ болғаны бесенеден белгілі. Ғұмырлық өнер мен тасты жаратын шынайы талант болса ғана, сол сәтте жар­қырап шыға келетін. Сөйтіп, тарих бет­терінде алтын әріптермен жазылып қалған «Айгүл» ансамблінің іргетасы 1968 жылы білім ордасында Масура Сармурзина басшы болып тұрған кезде қаланды. Міне, «Айгүлдің» қол жеткізген толағай табыстары оқу орнының білім мен өнер саласындағы жетістіктерінің айқын айғағы болды.

Марапаттары

• Қазақстан Республикасы білім саласында көп жыл еңбек еткені үшін Кеңестер Одағының медальдарымен,
• КазССР Жоғарғы Советі грамоталарымен,
• бүкілодақтық және республикалық қоғамдық ұйыидардың грамоталарымен марапатталды.