Масыл болу

Масыл болу - арамтамақтық.

Жұмысқа құлқы жоқ, біреудің еңбегімен жатып ішуге дағдылану, арам тамақ болып, кесірін тигізу қазіргі қазақ тілінде осындай сез тіркесі арқылы да түсіндіріледі. «— Әй, балам-ай, кәрі әкеңнің мойнына өмір бойы масыл болып отыруың ұят қой» (Бал дәурен).

«Масыл болу» тіркесіндегі алғашқы — «масыл» сөзі не түркі, не моңғол тобындағы тілдерге тән еместігін жүйесі басқа — иран, араб тілдерінің дерегі анықтайды. Иран тілінің сөздігінде «мәслуб» сөзінің 1) айырылу, 2) тартып алу сияқты мағыналарын көрсете отырып, бұл сөз (мәслуб) араб тілінде басқа сөздермен тіркескенде — «бір заттан, нәрседен айырылу» деген мағынаға нұсқайтындығына бірнеше мысалдарды көлденең тарта келіп, иран тілінде —«мәслү болмәнфәэ» тұлғалы сөздіқ «кіріс, пайда келтірмейтін» деген мағынада қолданылатындығын айтады. Осы дерек бойынша, біздегі «масыл» сөзінің алғашқы шыққан төркіні араб тілі болады да, әуелгі мағынасы «бір нәрседен айырылу» дегенге нұсқайды. Біреуге біреудің масыл болуының бірнеше түрлері бар. Солардың ең жаманы—жалқаулық, бойкүйездікпен еңбектенгісі келмеу, дәлірек айтсақ, еңбек етуден айырылу. Әсіресе, парсы тіліндегі «мәслу болмәнфәэ» сөзі түркі тілдеріне, оның ішінде қазақ тіліне ауысқанда, келе-келе өз тіліміздің айту, сөйлеу дағдысымен «масыл болу» болып қалыптасқан да, мағынасы сол қалпында — пайда келтірмейтін (арам тамақ) қалпында қала берген.