Метаморфталған кенорындар

Метаморфталған кенорындар бұл топтың кенорындары бастапқы шөгінді қошқыл теміртас немесе марганец кенорындарының, қара және түсті металдардың постмагмалық кенорындарының, көмір мен кейбір бейметалл пайдалы қазба жатындарының метаморфизмі кезінде пайда болады. Метаморфизм үдерістерінде металл гидроксидтерінің оксидтерге ауысуы кезінде кендегі құнды компоненттер мөлшері көбінесе артады, ал зиянды элементтер - фосфор, күкірт, күшәла, т.б. азаяды, жалпы алғанда темір мен марганец кенінің сапасы едәуір жақсарады. Метаморфизм гидротермалық-метасоматоздық үдерістерге жалғасады, сондықтан көбінесе қатардағы кеннің жалпы массасында қайта түзілген қоңды кеннің шток тәрізді денелері байқалады. Аймақтық-метаморфталған кенорындар арасында ең маңыздыларға мына типтер жатады: гематит-магнетит (темірлі кварцит) пен браунит-гаусманит (марганец кені). Темірлі кварцит кенорны (сонымен қатар таконит пен табирит) барлық ежелгі платформалар іргетасының прекембрий мен біршама төменгі палеозой метаморфтық таужыныстарында кеңтаралған. Олардың құрамы гематит пен магнетиті бар жүқа кварц қабатшаларының слюдалы, амфиболды және хлоритті тақтатас қабатшалары- на алмасуымен анықталады. Өнімді темір кенді свита магнетит-мартитті мүйізтастан, жеспилиттен, хлоритті, биотитті және амфиболды тақтатастардан тұрады. Темір кенді свитаның қалыңдығы Кривой Рог алабында 1300 м шамасында; оның толық қимасында жеті темірлі және жеті тақтатасты горизонт бөлінеді. Жүтаң темірлі кварцит құрамында қабат, линза мен таспа тәрізді және бағана тәрізді қоңды кен жатындары орналасады. Олар бастапқы кен затының эпигенетикалық қайта түзілуі кезінде қалыптасады. Сипатталған кенорындар КМА(Коробковское, Михайловское, Лебединское, Яковленское, Стойленское), Кривой Рог (Скелеватское, Ингулетское, Первомайское), Кола түбегі мен Карелияда (Костомукша, Оленогорское, Кривогорское), Кіші Хинганда, Қазақстан да (Қарсақпай тобы), ҚХР, КХДР ,ОАР, Австралия (Хамерсли), АҚШ (Жоғарғы көл), Канада | Канадада , Бразилияда дамыған. Браунит-гаусманит (марганец) кенорындары бастапқы оксид кенорындарының өзгеруі салдарынан қалыптасады немесе опал-карбонат марганец кенінің метаморфизмімен байланысты. Олар көбінесе протерозойдың мәрмәр, кварцит пен тақтатастары қабаттасқан силикат таужыныстарында (гондит пен кодуритте) орналасады. бұл таужыныстар үлкен аудандарда таралган. Кен жатындарының ұзындығы 3-8 км, қалыңдығы 3-60 м болады. Кен белгілі жолақтылығымен сипатталады. бұл типті кенорындар Үндістанда, Оңтүстік Африкада, Австралия да, Бразилияда табылған. Аймақтық-метаморфталғандарға сондай-ақ ураны бар алтынды конгломерат кенорындары да жатады. Олар мынадай шетелдерде маңызды рөл атқарады - Финляндия, ОАР (Витватерсранд), Австралия, Канада (Блайнд-Ривер) мен Бразилияда. Жапсарлың-метаморфталған графит кенорындары тас көмір қабаттарын жарып өткен интрузиялардың температуралық ықпалы ореолдарында пайда болады. Көмір қабаттары бойынша дамыған графит жатындары көлбеуге жақын жатқан линза, қабат пен кварцит, графит тақтатастары және басқа метаморфтық таужыныстар арасында орналасады. Графит қабаттары көбінесе көмірдің пирометаморфизміне әкелген магмалық жаралымдармен жапсарласады. Олардың өзіне тән бітімі - шомбал жасырын кристалды және тақтатастылық бұл типті кенорындар Шығыс Сібірде (Тунгуска тобындағы Курей және басқа кенорындар), Оңтүстік Оралда (Боевское, Полтавское, Брединское), сонымен қатар Корея түбегінің оңтүстігінде және Мексикада таралған.