Мобилизация (лат. mobіlіs – жылжымалы) – Қарулы Күштерді және елдің экономикасы мен мемлекеттік институттарын соғыс мұқтаждықтарын қамтамасыз ету үшін қайта құру жөніндегі іс-шаралар. Көлеміне қарай жаппай мобилизация, ішінара мобилизация болып екіге бөлінеді және кезеңіне қарай ұрыс жағдайындағы, соғыс алды жағдайындағы және бейбіт уақыттағы мобилизация болып үш түрге жіктеледі. Жаппай мобилизация елдің қару ұстауға қабілетті адамдарын Қарулы Күштер қатарына шақыру және экономиканы толығымен соғыс жағдайына бейімдеу үшін жүзеге асырылады (қараңыз Екінші дүниежүзілік соғыс). Сондай-ақ басқа мемлекет тарапынан ел тәуелсіздігіне қатер төніп‚ тікелей соғыс қаупі күшейген соғыс алдындағы жағдайда да жүргізіледі. Ішінара мобилизация аталған жағдайларда Қарулы Күштердің кейбір түрлері мен әскери өндірістің жекелеген салаларын шұғыл күшейту мақсатында іске қосылады‚ сонымен қатар бейбіт уақытта әскер қатарын толықтыру мен азаматтардың жалпыға бірдей әскери міндеттілік борышын атқаруы үшін шақырылады. Соғыс қаупі сейілген немесе соғыс аяқталған және азаматтардың әскери борышын өтеу мерзімі біткен кезде демобилизация процесі басталады. Жанталаса қарулану мен милитаристік саясат ұстанған елдер мобилизацияны өзге елдерге әскери қысым, қоқан-лоққы көрсету үшін пайдаланады.[1][2][3]

Сілтемелер өңдеу

Дереккөздер өңдеу

  1. С.Арғынғазин
  2. Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Ғылымтану. Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: ҒӨФ «ЭКО», 2006 жыл. ISBN 9965-808-78-3
  3. Қазақстанның қазіргі заман тарихы: Жалпы білім беретін мектептің 9-сыныбына арналған окулық. 2-басылымы, өңделген. Жалпы редакциясын басқарған тарих ғылымының докторы, профессор Б. Ғ. Аяған. Алматы: Атамұра, 2009. ISBN 9965-34-933-9