Мойылды (Павлодар облысы)

Мойылды
	Ауыл
	Мойылды
Әкімшілігі
Ел	Қазақстан
Статусы	Ауылдық округ орталығы
Облысы	Павлодар
Ауданы	Павлодар
Ауылдық округі	Мойылды
Тарихы мен географиясы
Координаттары	52°23′13″ с. е. 77°03′57″ ш. б. / 52.38694° с. е. 77.06583° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 52°23′13″ с. е. 77°03′57″ ш. б. / 52.38694° с. е. 77.06583° ш. б. (G) (O) (Я)
Уақыт белдеуі	UTC+5:00
Тұрғындары
Тұрғыны	▲1733 адам (2021)
Сандық идентификаторлары
Автомобиль коды	14
	Мойылды Мойылды
	Мойылды шекарасы

Мойылды — Павлодар облысы Павлодар қалалық әкімдігіне қарасты ауыл, сазбен емдейтін шипажай, Мойылды ауылдық округі орталығы.

Басқа мағыналар үшін Мойылды деген бетті қараңыз.

Географиялық орналасуы

Павлодар қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 15 км-дей жерде, Мойылды тұзды көлінің (Черемухово) жиегіндегі Құлынды даласында орналасқан.

Халқы

Саны (1999, 2009, 2021)^[1]^[2]
1999	2009	2021	2021 2009-ға пайызбен	Ерлер 2009	Ерлер 2021	2021 2009-ға пайызбен	Әйелдер 2009	Әйелдер 2021	2021 2009-ға пайызбен
850	▼810	▲1733	214	391	▲869	222,3	419	▲864	206,2

Тарихы

Кезінде Павлодар облысы шипажайлар мен демалыс орындарымен әйгілі болатын. Павлодар облысының кейбір көлдеріне жергілікті тұрғындар да, қала қонақтары да қажылық жасағандай келетін. Солардың ішінде аса танымал Ямышево, Маралды, Мойылды көлдері болып табылады. Мойылды көліндегі шипалы саздың құрылымы соңына дейін зерттелмеген. Шипалы саз қасиеті мол.

Жергілікті жұрттың кейбір әншейін болжамдары қазіргі заман жағдайындағы зерттеу жұмыстарының қорынтындыларымен және есептеулермен толықтырылды. Мойылды көлінің, оның бірегей шипалы сазының емдік қасиеттері жайла Павлодар өңірінің тұрғындары ерте заманнан-ақ білген. Кәрі адамдар уақыт келе сырқаттанған буындарын емдейді, әйел адамдар бедеуліктен айырылуды іздейді, еркек адамдар еркектік күшін жинаса, балаларды асқынған жөтелден, дене бойына қаптаған бөртпеден және тағы басқа сырқаттан айыру үшін әкелген. Бүгінде денсаулық пен ұзақ өмірдің көзі өзінің өзектілігін жоғалтқан жоқ.

Шипажай

Шипажай ретінде өз қызметін 1922 жылдан бастап атқарып келеді. Әрекет және тіреу органдарының, жүйке, гинекологиялық ауруларына шалдыққан сырқаттарға 560 (қысқы кезеңде 360) орын бар. Жазда жасөспірімдерге 60 орын қарастырылған. Шипажайда шипалы сазбен емдеу жүргізіледі (20 сазды тақтай төсектер және 20 бұлаулар), бювет (минерал көздерінде орнатылған құрылғы). Шипажай XX ғасырдың 30-40-жылдары салынған саябақта орналасқан. Мойылды санаторий.

1975 жылға дейін маусымдарда ғана қызмет көрсететін. Ал қазір жыл бойы қызмет етеді. Мойылды Павлодар – Успен ауданы Павлодарлық автокөлік бағытындағы тас жолымен байланысқан.

Табиғи – емдік факторлар

Негізгі табиғи-емдік факторлар – тұнбалы балшық және көлдің сульфатты-хлориттік натрий-магнийлік шипалы суы (оның ауданы 0,5 шаршы шақырымды құрайды). Шипалы судың минералдануы 250 г/л. Балшық қоры 150, 0 т. Шипалы су- рапаны қызыл сумен араластырып, бұлғауларға қолданады. Мойылды аймағына 700 метрден бұрғылау әрекетімен ішу және емделу үшін сулфатті-хлоридтік 2,6 г/л минералданған натрийлік су жеткізіледі. Мойылды көлінің емдік сазы жыл сайын көптеген адамдардың келіп демалуына себеп. Аталған Мойылды көлінің түбінде судың үстінгі қабатынан қарағанда су температурасы 10-15 градус жоғары. Оның балшығы буын аурулары мен сарп ауруларын емдейді. Оның үстіне көлдің түбінде косметикалық саздың кені бар. Ол жылы юолып келеді, сондықтан қосымша жылытуды қажет етпейді. Соның арқасында жаңару және косметикалық нәтиже береді. Жанында орналасқан кішкентай су қоймасының түбінен қара балшық жинауға болады. Оның көмегімен буын ауруларын емдеуге болады. Ал тұзды судың қысымы адам денесін су бетінде ұстайды.

Уақыт және тәжірибе көмегімен тексерілген балшық және рапа секілді табиғи құралдар көптеген ауруларды емдейді. Мысалы: шорбуын, полиартрит, остеохондроз, және басқа да сүйек, бұлшық еттер, сіңір; радикулит радикулит, неврит; ісікке әкеп соғатын әйел және еркектерге тән аурулар, бедеу; асқазан аурулары, псориаз, склеродермия секілді тері аурулары, дем органдарының аурулары, қант диабетінің асқынуы.

Жергілікті минералды су ас қорыту, денедегі ас қорыту, эндокрин жүйесі, күрделі металл улану секілді ішке қабылдауда және бұлауда бальнеологиялық емделу секілді сырттай қабылдауда қолданылады. Минералды судың әрекетіне асқынған жүрек аурулары, стенокардия, І-ІІ кезеңдегі гипертониялық аурулар, флебиттің қалдық құбылыстары, және де жүрек көк тамырлары секілді аурулар жақсы емделеді. Сонымен қатар, невриттер, радикулиттер, спондилездер, остеохондроз, және басқа да жүйке аурулары, тері, гинекологиялық және урологиялық аурулар.^[3].

Дереккөздер

↑ 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том Мұрағатталған 8 желтоқсанның 2019 жылы.
↑ 2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары
↑ 1.Павлодар облысының мұрағаттық қызметі. Айтулы даталар күнтізбесі (қолжетпейтін сілтеме)

Әдибиет

Павлодар. Павлодарская область. Энциклопедия, Павлодар., 2003; Казахстан, А-А., 1969 (Павлодарское Прииртышье)

[source122-1] 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том Мұрағатталған 8 желтоқсанның 2019 жылы.

[2] 2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары

[3] 1.Павлодар облысының мұрағаттық қызметі. Айтулы даталар күнтізбесі (қолжетпейтін сілтеме)

[1]

[2]

[3]