Монастырь

Монастырь^[1] (гр. monasterіon – тақуалар құжырасы) – бірқатар діндерде бірыңғай өмір сүру ережесін қабылдаған монахтар (еркектер монастырі) немесе монах әйелдер (әйелдер монастырі) қауымдары. Ежелгі Монастырь б.з.б. 1-мыңжылдықтың ортасында Үндістанда пайда болды. Оған құлдар мен қарыздар адамдардан және патша күтушілерінен басқалардың барлығы қоғамдағы орнына қарамастан қабылданған. Монастырь кейіннен Бирма мен Тайландта (б.з. 2 – 3 ғасырлары), Вьетнам мен Қытайда (4 ғасыр), Корея мен Жапонияда (6–8 ғасырлар), Индонезияда (7 ғасыр) пайда болды. Кейінгі кезде Үндістанда индуизм, Жапонияда конфуцийшілдік пен синтоизм, қытайда – конфуцийшілдік ықпалының нығаюына байланысты бұл елдерде будда Монастырьының ықпалы әлсіреп, сан жағынан кеміп кетті. Буддизмнің ламаизм тармағы тараған Тибетте, Моңғолияда және Орталық Азияның басқа аудандарында Монастырьдың рөлі күшті болды. Христиан Монастырьы алғашқы монахтар мекені ретінде (3 – 4 ғасырларда Египетте) пайда болды. 4–5 ғасырларда Монастырь Палестина мен Сирияға, бұлардан кейін бүкіл Жерорта теңізіне, сондай-ақ Галлия мен Ирландияға тарады. Католиктік Монастырь басында аббаттар, православиеде игумендер отырды. Монастырь Ресейде 11 ғасырда христиан дінін қабылдауға байланысты пайда болды. Тарихшы С.Б. Веселовскийдің есептеуінше, 16 ғасырдың 2-жартысында Ресейде 200-ге жуық Монастырь болған. Батыс Еуропадағы сияқты Ресейде де Монастырьлар ірі жер иелігіне айналды. Монастырь архитектурасы сан алуан сипатта дамыды. Монастырьдың Моңғолияда көшпелі жағдайға лайықталған киіз үй іспеттес «хуре», Қытайда «сумэ», Тибетте «хит», Бурятияда «дацан» деп аталатын түрлері қалыптасты. Бұлар көбіне ағаштан салынды. Византия, Балқан славяндары, Русь пен Грузия және Армения православиелік монастырі ғасырлар бойы қалыптасқан жобасының еркін де әр түрлігімен ерекшеленеді. Кейін христиан, сондай-ақ будда Монастырьларының көпшілігі ғасырлар бойы жиналып келген архитектура, мүсін, кескіндеме және қолөнер ескерткіштерінің мұражайына айналды.

Дереккөздер

↑ «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев — Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ж. ISBN 5-89800-123-9, XI том 27 бет.

Толықтыру

Денисов Л. И., Православные монастыри Российской империи, М., 1908;
Будовниц И. У., Монастыри на Руси и борьба с ними крестьян в XІV – XVІ вв., М., 1966.

Бұл — мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

[1] «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев — Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ж. ISBN 5-89800-123-9, XI том 27 бет.

[1]