Монго (монго-нкундо) — Конго Демократиялық Республикасыдағы көптеген тайпалық топтардан құралған халық. Монгоның көпшілігі Конго өзені бойындағы тропиктік қалың ормандар арасында, бір бөлігі қалаларда тұрады.[1] Халық саны 2,5 миллионнан 5 миллионға дейін. (2010, бағалау).[2]

Монго
монго-нкундо
Бүкіл халықтың саны

2,5 - 5 млн.

Ең көп таралған аймақтар

 Конго Демократиялық Республикасы

Тілдері

монго тілі

Діні

христиандық, дәстүрлі сенімдер.

Тілі

өңдеу

Монго тілі - банту тілдерінің орталық тобына жатады. Жазуы латын әліпбиіне негізделген.[3]

Діні

өңдеу

Монгоның едәуір бөлігі христиандар (католиктер). Тропиктік ормандардың түкпірлерінде тұратын монгода алғашқы қауымдық құрылыстардың элементтері мен ата-баба аруағына, тәңірлерге т.б. табыну салты сақталған.[4]

Кәсібі

өңдеу

Негізгі дәстүрлі кәсібі - кетпенмен жер өңдеу, қолмен атқарылатын егіншілік (ямс, маниок). Ішінара аңшылық, балық аулау, терушілікпен айналысады. Монгоның бір бөлігі май пальмалары мен кофе плантацияларында, сондай-ақ қалалардағы ауыл шаруашылық шикізатын өңдейтін кәсіпорындарда жұмыс істейді. Олар өзен бойында делдалдық саудамен айналысты (құлдар, піл сүйегі, ангула ағашының ұнтағы – гигиеналық және косметикалық өнім).[5]

Өмір салты

өңдеу

Ішкі аймақтарда рулық жүйенің элементтері сақталған. Дәстүрлі қоғамдық ұйым – көсемдік. Этука деп аталатын, ата-бабадан тарайтын жиырмадан қырыққа дейінгі мүшеден тұратын бірлескен отбасылық шаруашылыққа негізделген.

Дәстүрлі елді мекендері сақина тәрізді қоныстар, тұрғын үйлері - конустық төбесі бар дөңгелек пішінді үйшіктер.

Дәстүрлі киімі - жамбасты жауып тұратын мата.

Негізгі тағамы - тұздық қосылған ботқа, отқа қуырылған ет.

Халық ауыз әдебиеті бай - жануарлар туралы ертегілер, мақал-мәтелдер, Иньянья батыр баба туралы эпос, т.б.[6]

Дереккөздер

өңдеу
  1. Қазақ Совет Энциклопедиясы,8 том
  2. Большая российская энциклопедия 2004–2017 https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2226376
  3. Значение слова МОНГО в Большой советской энциклопедии, БСЭ https://slovar.cc/enc/bse/2019185.html
  4. Современная энциклопедия - монго http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/mongo
  5. Народы и культуры Монго https://travel-journal.ru/ethno/40/1032/(қолжетпейтін сілтеме)
  6. народы мира / Монго http://www.etnolog.ru/people.php?id=MONG