Нарынбай Жанкөбекұлы

Нарынбай Жанкөбекұлы (Нарынбай би; 17 ғасыр бас кезі, қазіргі Түркістан облысы – 18 ғасыр соңы, Ташкент қаласының маңы) – Қазақ халқының атақты биі, аға батыры, қоғам қайраткері. Нарынбай халыққа өте беделді, от ауызды, орақ тілді, шешен болған.

Нарынбай Жанкөбекұлы
Нарынбай би Жанкөбекұлы
Нарынбай би суреті
Лақап аты	Нар дауысты Нарынбай би
Туған күні	17 ғасырдың басы
Туған жері	Түркістан
Қайтыс болған күні	18 ғасырдың соңы
Қайтыс болған жері	Ташкент
Мемлекет	Қазақ хандығы
Әскер түрі	Атты әскер
Атағы	Би, батыр, қолбасшысы
Басқарды	Орта жүз: Найман, Арғын, Қоңырат Кіші жүз: Төртқара, Табын, Әлімұлы Ұлы жүз: Дулат; және сарт-өзбек, тәжік
Шайқасы	Жоңғар шапқыншылығына қарсы шайқас
Байланысы	Тәуке хан

Тәуке хан тұсында сыртқы жауға қарсы шайқаста ерлігімен көзге түскен.

Осы батырлығы үшін сол кездері Қазақ хандығына қараған Ташкенттің он екі қақпасының біріне бек болып тағайындалған. Ел-жұртына қамқор, жетім-жесірге жанашыр би халық арасында «Нар дауысты Нарынбай би» атанған.

Соңғы уақытқа дейін Ташкентте Нарынбай қақпасы сақталғандығы айтылады. Ел аузында Нарынбай туралы “Құраманы ел қылған, Қақты жерді көл қылған. Жақынындай бөгдені, Баласымен тең қылған” деген сөз сақталған. Нарынбайдың ұлы Қу дауысты Құттыбай би Тәуке ханның билер кеңесінің құрамына еніп, мемлекет басқару ісіне араласқан, Қытайға барған тұңғыш қазақ елшілерінің бірі. Оның баласы Байқара би, одан кейін Ақтайлақ би қазақ тарихындағы белгілі тұлғалар болса, одан әрі Кеңесбай – Жарқынбай– Жұмахан билер кеңес заманына дейін билік құрған. Нарынбай бастаған билер әулетінің қазақ тарихындағы орнын Мұхамеджан Тынышбаев жоғары бағалаған, қазақ ақыны Дулат Бабатайұлы жырға қосқан.

Әдебиеттер: Тынышбаев М., Материалы к истории Киргиз-казахского народа, Ташкент, 1925; Хасенов Ә., Қазақ халқының бес мың жылдық баяны, Алматы, 1998 жылы; Атасы асыл сөздің Ақтайлақ би,Алматы, 1999; Бабатайұлы Д., Шығармалары мен тағылымы, Алматы, 2003 .