Невиллс-Кросс түбіндегі шайқас
Невиллс-Кросс түбіндегі шайқас (ағыл. Neville's Cross; 17 қазан 1346 жылы) — Жүзжылдық соғыс пен Шотландия тәуелсіздігі үшін соғыс шайқастарының бірі. Осы шайқаста шотланд әскерінің жеңіліске ұшырауы Дәуіт II-нің тұтқынға түсуі мен ұзақ уақытқа Шотландияны Жүзжылдық соғыстан шығарды.
| Невиллс-Кросс түбіндегі шайқас | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Негізгі қақтығыс: Жүзжылдық соғыс | |||||||||
 Невиллс-Кросс түбіндегі шайқас. Фруассардың «Хроникадағы» миниатюра. XV ғ. | |||||||||
| |||||||||
| Қарсыластар | |||||||||
 Шотландия
|
.svg){kind=small} Англия
| ||||||||
| Басқарушылар | |||||||||
| Дәуіт II | Ралф Невилл Генрих, 2-ші Перси бароны Уильям Ла Зуш | ||||||||
| Қарсы күштер | |||||||||
| шам. 12000 адам | шам. 11200 адам | ||||||||
| Әскери шығын | |||||||||
| елеулі | азғантай | ||||||||
Шайқас алдындағы әскери іс-әрекеттер
өңдеу1345 жылы ағылшын әскерінің Галлоуэйге жорығы ұзаққа созылмаған ағылшын-шотланд бейбітшілігін бұзды. Сонымен бірге Франциямен соғыс қимылдары қайта жанданды: 12 шілде 1346 жылы Эдуард III-нің әскері Нормандияға келді. Франциямен одақтығына берік Шотландия патшасы Дәуіт II Англия жеріне басып кірді. Алайда Эдуард III күшейткен солтүстік Англияның қорғаныс жүйесі шотландықтарға айтарлықтай табысқа қол жеткізуге мүмкіндік бермеді. Дегенмен, 26 тамызда Креси түбіндегі шайқаста француз әскерінің жеңілісінің жағдайын ескеріп, шотланд патшасы елдегі магнаттардың басым көпшілігінен жаңа әскер құрып, солтүстік Англияға аттанды. Камберлендті тонап, шотланд әскері Даремге келді.
Екі жақтың ұстанымдары
өңдеуДаремде шотланд әскерінің саны 12 мың адамға жетті. Солтүстік ағылшын графтықтарының Йорк архиепископы, Уильям Ла Зуша бастаған кішігірім, үш-төрт мыңдық жәрдемші әскер (Фруассардың айтуынша, ағылшын әскер саны 11 200-ге жетті) қарсы тұрды. 17 қазан күні қарсылас әскерлер Невиллдегі тасты крестің маңында ағылшын-саксон дәуірінің реликті маңындағы Даремнің оңтүстігінде берік жерлерде орналасты.
Шайқастың барысы
өңдеуБастапқыда Креси және Халидон-Хиллдегі шайқастарға сүйене отырып, екі жақ қорғаныс позициясын сақтауға тырысты. Бұл тактика ағылшындарға сәттілік әкелді: ағылшын садақшыларының жауған жебелері шотландықтарды шабуылға мәжбүр еткізді. Дәуіт II-нің басшылығымен үш шотланд батальонының екеуі шабуылға шығады, бірақ ағылшындар оларды қиратты. Роберт Стюарт басқарған үшінші батальон, мүлдем, шайқас алаңын тастап кетті. Нәтижесінде, шотланд әскері жеңілді, патша тұтқынға түсті. Дуглас графы, Уигтаун графы, Файф графы, Гартли бароны және тағы басқа көптеген шотландық барондар ағылшындарға тұтқынға түсті.
Шайқастың маңызы
өңдеуШотланд әскерінің Невиллс-Кросс түбіндегі жеңілісі және Дәуіт II-нің тұтқынға түсуі ұзақ уақытқа елді Жүзжылдық соғыстан шығарды. Патшаны сатып алу туралы келіссөздер тек 1357 жылы аяқталды. Тіпті, Дәуіт II Шотландияға қайтып келгеннен кейін де ол Англиямен бейбітшілікті сақтауға мәжбүр болды. Нәтижесінде, Эдуард III Францияда ауқымды жорықтарға арналған іс-қимыл еркіндігімен қамтамасызданды.
Әдебиет
өңдеу- Brown, Michael. The Wars of Scotland, 1214–1371. — Edinburgh : Edinburgh University Press, 28 July 2004. — ISBN 978-0-7486-1238-3.
- Burne, Alfred. The Crecy War. — Ware, Hertfordshire : Wordsworth Editions, 1999. — ISBN 978-1840222104.
- Crowcroft, Robert & Cannon, John (2015), "Franco-Scottish Alliance", The Oxford Companion to British History, Oxford: Oxford University Press, pp. 379–80, ISBN 978-0199677832
- Dalrymple, David. Annals of Scotland. — London : J Murray, 1776. — Vol. II.
- Fraser, William. The Scotts of Buccleuch. — Edinburgh : W Fraser, 1878. — Vol. 1.
- Given-Wilson, Chris; Bériac, Françoise (September 2001). “Edward III's Prisoners of War: The Battle of Poitiers and Its Context”. The English Historical Review. 116 (468). ISSN 0013-8266.
- King, Andy (2002). “According to the Custom Used in French and Scottish Wars: Prisoners and Casualties on the Scottish Marches in the Fourteenth Century”. Journal of Medieval History. 28. ISSN 0304-4181.
- The Chronicle of Lanercost, 1272–1346 : Translated, with notes. — Glasgow : J. Maclehose and sons, 1913. — P. 330.
- Penman, Michael. David II. — East Linton : Tuckwell Press, 2004. — ISBN 978-1862322028.
- Prestwich, M. The Battle of Neville's Cross, 1346 / M Prestwich, Rollason. — Stamford : Shaun Tyas for the North-East England History Institute, 1998. — ISBN 978-1900289191.
- Rogers, C J (1998). “The Scottish invasion of 1346”. Northern History. xxxiv. ISSN 0078-172X.
- Sumption, Jonathan. Trial by Battle. — London : Faber and Faber, 1990. — ISBN 978-0571200955.
- Sumption, Jonathon. Trial by Fire. — London : Faber & Faber, 1999. — ISBN 978-0-571-13896-8.
- Webster, Bruce (2004), "David II (1324–1371)", Oxford Dictionary of National Biography, Oxford: Oxford University Press, doi:10.1093/ref:odnb/3726.
Сілтеме
өңдеу- The Battle of Neville's Cross by historian R. M. Gunn (ағыл.)
- Battle of Neville's Cross 1346 (ағыл.)
- Battle of Neville's Cross 17th October 1346 (ағыл.)
- THE BATTLE OF NEVILLES CROSS. by J.W. DICKENSON (ағыл.)