Оптимистикалық үңгір
Оптимистикалық үңгір (укр. Оптимістична печера) — карст гипстен жасалған үш қабатты үңгір, Еуразиядағы ең үлкен және әлемдегі екінші үлкен үңгір. Украинаның Тернополь облысындағы Подольск қырқасының батысында, Днестр мен Збруч өзендерінің түйіскен жерінде, Борщев ауданының Королевка ауылының маңында орналасқан.[1]
| Оптимистикалық үңгір укр. Оптимістична печера | |
 | |
| Сипаттамасы | |
|---|---|
| Тереңдігі | 80 м |
| Ұзындығы | 267 000 м |
| Ашылған жылы | 1966 |
| Кіретін есік саны | 1 |
| Орналасуы | |
| 48°26′27″ с. е. 25°34′59″ ш. б. / 48.4407° с. е. 25.5830° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 48°26′27″ с. е. 25°34′59″ ш. б. / 48.4407° с. е. 25.5830° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Ел |  Украина |
| Аймақ | Тернополь облысы |
 Оптимистикалық үңгір Ортаққорда | |
Сипаттама
өңдеуКартада түсірілген барлық үңгір жолдардың жалпы ұзындығы 2001 жылғы мәліметтер бойынша 212 км. Үңгір Украинаның ең көркем бұрышында орналасқан, биіктігі 471 м. Барлық жер асты лабиринттері 20 миллионнан астам жыл бұрын тартылған ежелгі таяз теңіздің аумағында пайда болған. Кейінірек тектоникалық плиталардың ығысуы түбіндегі гипс жыныстарында жарықтар пайда болып, олар суды айналдырып, салыстырмалы түрде еритін гипсті шайып жіберді. Осы күрделі және ұзақ процестің нәтижесінде жарықтар бірте-бірте жер асты арналарына, галереяларға айналып, үлкен лабиринттік үңгірлерді құрады.
Қазір үңгірлер бір-бірінен қозғалыс морфологиясы, гипстің түсі мен құрылымы, кристалдар саны, олардың мөлшері, пішіні бойынша ерекшеленетін 10 аймақтан тұрады. Аудандар салыстырмалы түрде оқшауланған, бір немесе екі кіреберіспен байланысқан.
Үңгір көріксіз аймақтан басталады. Мұндағы дәліздер кішкентай, әр түрлі. Қабырғалары сұр, көбінесе гипспен жағылады. Аудан ескі немесе кіреберіс деп аталады. Оптимистикалық үңгір, оның ұзындығы 9,9 км. Шығыста, екі жүз метрлік төмен және тар саңылау арқылы ол "Жел" үңгірімен байланысады. Батыста кіреберіс ауданы "Глобус" ауданына іргелес. Мұнда кең, жақсы дамыған галереялар пайда болады — циклоптар, спелеологтар, мәңгі жас, София; залдар — Достық, Юбилейный. Үлкен гипс блоктарының құлауынан пайда болған гроталар жиі кездеседі.
Солтүстікте "Глобус" аймағы "Тұщы су" аймағымен байланысады. Бұл аймақ ашылған кезде көптеген қозғалыстарда су болды, бұл ауданға өз атын берді. Оңтүстік-батыста «Глобус» аймағы «Жаңа» аймаққа бір өткел арқылы қосылған. Оны «Орталық» деп те атайды. Бұл ең үлкен аумақ. Оның лабиринтінің ұзындығы 48,3 км.
Ауданның орталық және оңтүстік бөліктерінде бүкіл үңгірдегі ең тығыз өткелдер желісі дерлік бар. Дальный ауданы «Жаңа» ауданынан батысқа қарай солтүстік-батыс бағытта созылып жатыр. Оның жалпы ұзындығы 22,151 км. «Дальный» ауданында Аспирантская - ұзындығы 180 м, ені 15 м, Шипучая - 190 м, Львовская - 80 м сияқты үлкен галереялар бар.
«Озерный» ауданы ерекше сұлулығымен ерекшеленеді: - он екі апостолдың галереялары, Гонолулу, Памир-Алтай, Григорий Сковорода залы. Ең әдемі аудан - Заозерный ауданы, оған Аква-Вита залындағы үйінді арқылы кіруге болады.[2][3][4]
Тарихы
өңдеуОптимистикалық үңгірін 1966 жылы Мирон Савчин бастаған львовтық спелеологтар тобы ашқан. 1965 жылы сәуірде олар үлкен белгісіз қуыстың іздерін кездестірді. Королевка ауылының жанындағы ормандағы карст шұңқырының түбінде жер астында жоғалып кеткен шағын ағын үлкен гипс массивіне терең еніп кетті. Ағынның үстіндегі жарықшақтан ауаның күшті тартылуы тау жыныстарында көлемді қуыстар бар екенін дәлелдеді. Ағынның үстіндегі саңылаудан ауаның қатты тартылуы тау жыныстарында көлемді қуыстардың болуын көрсетті. Бірақ үңгірге кіруге бір жылдан кейін ғана мүмкіндік болды. Екі күндік қазба жұмыстарынан кейін М.Савчин бастаған топ алғаш рет белгісіз үңгірге еніп, оның өткелдері арқылы алғашқы жүздеген метрлерді жүріп өтті.
Содан бері львовтық «Циклоптар» үңгір клубының экспедициялары үңгірді жүйелі түрде барлау, алғашқа зерттеу және картаға түсіру жұмыстары басталды. 1966 жылдан қазіргі уақытқа дейін спелеологтар бұл үңгірдің 216 шақырымнан астам өткелдерін, галереялары мен гротоларын зерттеді.[5][6]
Үңгір туралы ТОП-10 фактілер
өңдеу- Үңгір - Еуропадағы ең ұзын гипс үңгірі. Оның өту жолдарының ұзындығы 255 км, бірақ үңгірдің өзі одан да ұзын.
- Үңгір жиырма метр тереңдікте гипс қабатында жатыр. Үңгір - лабиринт рөлін атқаратын көп деңгейлі тығыз өткелдер желісі.
- Көптеген зерттеушілер үңгірді қазу идеясына сенбеді және оны перспективасыз деп атады. Алайда спелеологтар қазба жұмыстарын жалғастырып оптимист болып, ең ұзын гипс үңгірін аша алды.
- 50 жылдан астам уақыт бойы 170-ке жуық зерттеу жүргізілді, бірақ үңгір әлі толық зерттелмеген.
- Оптимистикалық үңгір көршілес Көл үңгірімен байланысады деген нұсқа бар. Егер үміт ақталса, онда біріктірілген үңгірлер кешенінің ұзындығы 123 шақырымға артады.
- Мамандар үңгір бұдан 14 миллион жыл бұрын, жер бетінде адам болмаған кезде пайда болғанын айтады.
- Экстрасенстер үңгірде тылсым күштің орны мен белгілі бір қуат тірегі бар дейді. Үңгірдің ішінде адамдар тыныштық пен қуанышты сезінеді.
- 50 жыл бойы үңгірде бірде-бір апат болған емес. Ал үңгірде танысқан жұптардың барлығы дерлік махаббатпен өмір сүреді.
- Спелеологтар үңгірдің ерекше сұлулығын атап өтеді. Жылтырап, жарқырап тұратын кристалдары бар залдар бар.
- Оптимистикалық үңгір Гиннестің рекордтар кітабына енген, Еуразиядағы ең ұзын және әлемдегі екінші үлкен үңгір.[7]
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Пещера Оптимистическая https://chrontime.com/object-peshera-optimisticheskaya Мұрағатталған 12 мамырдың 2023 жылы.
- ↑ Пещера Оптимистическая https://100travels.com.ua/peshhera-optimisticheskaya/
- ↑ Пещера Оптимистическая (Украина) https://lifegid.com/bok/771-peschera-optimisticheskaya-ukraina.html
- ↑ Кристаллы, подземные озера и галереи: что посмотреть в необычной локации на Тернопольщине https://travel.rbc.ua/rus/show/kristally-podzemnye-ozera-galerei-posmotret-1621414215.html
- ↑ Оптимистическая пещера: настоящая жемчужина Тернопольщины https://travel.24tv.ua/ru/optimisticheskaja-peshhera-ternopolshhine-samaja-poslednie-novosti_n1453147
- ↑ Оптимистическая пещера под Тернополем: Как и почем ее исследовать https://afisha.bigmir.net/dosug/5244776-optimisticheskaya-peschera-pod-ternopolem-kak-i-pochem-ee-issledovat
- ↑ Оптимистическая пещера: 10 интересных фактов об уникальной природной достопримечательности https://travel.tochka.net/12690-optimisticheskaya-peshchera-10-interesnykh-faktov-ob-unikalnoy-prirodnoy-dostoprimechatelnosti/