Палеонтология

Палеонтология (палео…, грек. ontosтірі организм және logosілім) – жойылып кеткен өсімдіктер мен жануарлар және олардың тарихи даму заңдылықтарын зерттейтін ғылым. Геологиямен тығыз байланысты. Палеомагниттілік палеоботаника және палеозоология болып бөлінеді. Қазақстанда Палеомагниттілік саласы бойынша жүйелі зерттеулер Қ.И. Сәтбаев және В.С. Бажановтың жетекшілігімен Қазақстан Ғылым Академиясының Зоология институтында палеобиология лабораториясы ашылғаннан кейін, 1946 ж. басталды. Қазақстанның палеонтолог ғалымдары Ақеспе (Арал теңізінің солтүстігінде), Шынтұзсай, Қараторғай, Шалқартеңіз, Күшік (Торғай ойпатында), Мыңескісүйек, Қызылқия, Шах-шах, Жәйрем, Асқазансор (Орталық Қазақстанда), “Қаздар қонысы”, Қарабастау свитасы, Зайсан ойпатынан 50-ден астам палеонтологиялық қазба орындарын тауып, зерттеулік жұмыстарын жүргізді. Соның нәтижесінде 750-ден астам өсімдіктер мен 600-ден астам жануарлардың қалдықтары табылып, оларға ғылыми сипаттама берілді. Бұрын белгісіз 150-дей жануардың және 200-ден астам өсімдіктің жаңа түрлері анықталды. Қазба өсімдіктер мен жануарлар коллекциялары Қазақстан Ғылым Академияның Геологиялық мұражайында және Қазақстан Ғылым Академисының Зоология институты жанындағы Табиғат мұражайында сақтаулы.[1][2]

Организмдердің қазба қалдықтарын және олардың тіршілік іздерін зерттеу арқылы өткен геологиялық кезеңдер мен дәуірлерге тән өсімдіктер мен жәндіктер яки хайуандар әлемінің даму тарихын зерттейтін, ағзалардың филогендік қатынастарын қалпына келтіретін және олардың тіршілік ортасына сәйкес даму пішіні ерекшеліктерін саралайтын биология ғылымының саласы. Сөз болған ағза қалдықтарын жан-жақты зерттеу негізінде олардың тегі немесе биологиялық түрі анықталатын болады, ал мұның өзі сол қалдықтарды өз болмысына кіріктірген таужыныстардың геологиялық көнелігін анықтауға, сөйтіп стратиграфиялық бөлім иіелерді даралауға мүмкіндік береді.[3]

Дереккөздер

өңдеу
  1. "Қазақ Энциклопедиясы"
  2. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Экология және табиғат қорғау / Жалпы редакциясын басқарған – түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдарламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайынов. – Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002 жыл. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5
  3. Мұнай және газ геологиясы танымдық және кәсіптік-технологиялық терминдерінің түсіндірме сөздігі. Анықтамалық басылым.- Алматы: 2003. ISBN 9965-472-27-0