Педи

Педи (бапеди, солтүстік суто) — Оңтүстік Африка Республикасының солтүстік-шығысындағы банту тобының халқы (Трансвааль тарихи аймағының шығысы). Саны 4,6 млн адам. (2011, халық санағы). Олар негізінен Лимпопо және Гаутенг провинцияларында, сондай-ақ Мпумаланга провинциялары мен Солтүстік-Батыс провинцияларында тұрады. Сонымен қатар Зимбабведе (150 мың адам, 2012 ж., бағалау) және Ботсванада (15 мың адам) тұрады. Негізгі топтары Педилер (марота, маротенг), масемол (тау) – Лимпопо провинциясының оңтүстігінде; пха­ла­бор­ва, мпха­хле­ле, ма­ха­ка­ла - Улифантс өзенінің орта ағысының сол жағалауында; ро­ка, ло­бе­ду, тло­к­ва - Үлкен Летаба және Кіші Летаба өзендері бойында; молчелер - Санд өзенінің жоғарғы ағысында; ханава (гананва) – Брак өзенінің жоғарғы ағысында тұрады.

Педи
бапеди, солтүстік суто
Бүкіл халықтың саны
4,6 млн.
Ең көп таралған аймақтар
ОАР	4,6 млн.
Зимбабве	150 000
Ботсвана	15 000
Тілдері
се-педи тілі
Діні
дәстүрлі нанымдар,христиандық

Тілі

Тілі – се-педи тілі, банту тілдері отбасына жатады.

Діні

Олар дәстүрлі нанымдарды ұстанады, кей бөлігі христиандар (протестанттар)

Тарихы

Педилер 17 ғасырдың 50-жылдарында Тубатсе өзенінің оңтүстігінде қоныстанған. 18 ғасырдың екінші жартысында олар өздерінің ықпалын көршілерге тарата отырып, аймақты бақылауға алды. 18 ғасырдың соңы мен 19 ғасырдың басында Туларе көсемі тұсында бұл халық мәдени-экономикалық дамудың шарықтау шегіне жетті. 1870 жылға қарай Педи халқы аймақтағы билікті бурлармен және свазилермен бөлісті. 1879 жылы олар Ұлыбританиямен және оның одақтасымен соғыста жеңіліске ұшырап, олардың иеліктері айтарлықтай қысқарды.

Кәсібі

Негізгі дәстүрлі кәсіптері қолмен атқарылатын егіншілік (сорго, жүгері) және мал өсіру (ірі және ұсақ мал). Дәстүрлі қолөнерден – керамика (қызыл ангоб және жылтыратылған үлкен ыдыстар), геометриялық ою-өрнектері бар ағаш ыдыстар (қасық, кесе, орындықтар) және түрлі-түсті моншақтардан бұйымдар жасау дамыған.

Өмір салты

Көсемдіктер, тотемдік рулар болды. Ұлдар мен қыздардың Инициациялары қолданылды. Туысқандық некеге артықшылық беріледі. Христиан дінінің таралуымен белгілі бір топтар нормативті моногамияны орнатты.

Тұрғын үйлері дөңгелек пішінді, төбесі конустық, қабырғалары тоқылған және балшықпен сыланған, кейде боялған. Шаруашылық құрылыстары (астық қоймалары, қоймалар, асханалар) әр түрлі.

Дәстүрлі ерлер киімі - каросса шапаны, белдік, қазір — еуропалық түрдегі киімдер. Әйелдер жарқын жиектермен және моншақтармен безендірілген ұзын көк көйлектерді киюді жалғастыруда.

Азық-түліктері – жүгеріден, құмайдан, тарыдан, көкөністерден, сүттен жасалған ботқа және бәліштер.