Плутон (ергежейлі ғаламшар)
Басқа мағыналар үшін Плутон деген бетті қараңыз.Плутон (таңбалары: .svg){kind=small}
[5] және .svg){kind=small}
[6]) — Күн жүйесінің сыртқы жағында айналатын ергежейлі ғаламшар.
 Map of Pluto based on Charon eclipses, approximately true colour and giving the highest resolution currently possible | |||||||
| Ашылу деректері | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Кім ашқан: | Clyde W. Tombaugh | ||||||
| Ашылған күні: | Ақпанның 18 1930 | ||||||
| MPC designation: | 134340 Pluto | ||||||
| Санаты: | dwarf planet | ||||||
| Орбиталық сипаттамасы | |||||||
| Дәуірі J2000 | |||||||
| Афелиі: | 7,375,927,931 км 49.30503287 AU | ||||||
| Перигелиі: | 4,436,824,613 км 29.65834067 AU | ||||||
| Үлкен жарты осі: | 5,906,376,272 км 39.48168677 AU | ||||||
| Эксцентриситет: | 0.24880766 | ||||||
| Орбитамен айналу: | 90,613.3055 day 248.09 yr | ||||||
| Ауытқы мезгілі: | 366.73 day | ||||||
| Орташа орбит. жылд-ғы: | 4.666 км/с | ||||||
| Орбитаның қиғаштығы: | 17.14175° 11.88° to Sun's equator | ||||||
| Үдемелі түйін бойлығы: | 110.30347° | ||||||
| Перигелий аргументі: | 113.76329° | ||||||
| Серіктері: | 5 | ||||||
| Физикалық сипаттамалары | |||||||
| Мағыналы радиусы: | 1,195 км 0.19 Earths | ||||||
| Бет ауқымы: | 1.795×107 км² 0.033 Earths | ||||||
| Деңгейі: | 7.15×109 км³ 0.0066 Earths | ||||||
| Массасы: | (1.305 ± 0.007)×1022 kg[1] 0.0021 Earths | ||||||
| Тығыздығы: | 2.03 ± 0.06 g/cm³[1] | ||||||
| Экватордағы еркін түсу үдеуі: | 0.58 m/s² 0.059 g | ||||||
| жыту жылдамдығы: | 1.2 км/с | ||||||
| Жұлдыздық айналым мезгілі: | −6.387230 day 6 d 9 h 17 m 36 s | ||||||
| Экватордағы айналым тездігі: | 47.18 км/сағ | ||||||
| Біліктік еңкейісі: | 119.591 ± 0.014° (to orbit)[1][2] | ||||||
| Солтүстік полюстің оң үдемелігі: | 133.046 ± 0.014°[1] | ||||||
| Солтүстік полюстің ауытқылауы: | -6.145 ± 0.014°[1] | ||||||
| Альбедо: | 0.49–0.66 (varies by 35%)[3] | ||||||
| Беттік темп-сы: Kelvin |
| ||||||
| Көрінетін жұлд. шама: | up to 13.65 (mean is 15.1) | ||||||
| Бұрыштық өлшемі: | 0.065" to 0.115"[4] | ||||||
| Атмосферасы | |||||||
| Беттік қысымы: | 0.30 Pa (summer maximum) | ||||||
| Құрамы: | nitrogen, methane | ||||||
.svg){kind=small}
Күн мен Плутонның арасындағы қашықтық 7 миллиард 307 миллион шақырымға сәйкес. Күннен алыс болғаннан Плутонның бетіндегі температура -270 дәрежеге Цельсий бойынща сәйкес.
Плутон Күнді 248 жылда бір рет айналады, яки Плутонның жылы ұзақ.
Плутон жоғарғы ғаламшарларының тобына кіреді, ал оның физиологиялық ерекшелері бойынша оны Жер тобы ғаламшарларының бірі деуге болады. Плутонның диаметрі небәрі 3000 шақырым. Күшті телескопқа қарап фотосурет түсіргенде, Плутон сол суреттерінде кішкентай жұлдыз сияқты көрінеді.
Уранның қозғалысын байқап, ғалымдар жаңа дененің орбитасы мен көрінетін орбитасының айырмашылығын көріп, Нептунның ар жағында тағы бір ғаламшар бар екенің түсінді. 1930 жылының ақпан айының 18 жұлдызында жас астроном Клайд Томбо АҚШ-тың Лоуэлл обсерваториясында зерртеу жасап, Плутонды ашқан.
Ғаламшардың атауы көне гректердің "өлім әміршісі" Аидтың атына сәкес, латын тілінде Аидты "Плутон" деп атаған.
1 мамыр 1930 жыл Обсерватория Pluto планетасының атауын тапсырды. 2006 жылғы 24 тамыз. Эрис табылғаннан кейінгі уақыттарда Плуто Күн Жүйесінің кәдімгі планетасы деп саналып, күллі планеталар санатына ауыстырылды.
Дереккөздер өңдеу
- ↑ a b c d e M. W. Buie, W. M. Grundy, E. F. Young, L. A. Young, S. A. Stern (2006). "Orbits and photometry of Pluto's satellites: Charon, S/2005 P1, and S/2005 P2". Astronomical Journal 132: 290. Үлгі:Arxiv. http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=2006AJ....132..290B&db_key=AST&data_type=HTML&format=&high=444b66a47d27727.
- ↑ Based on the orientation of Charon's orbit, which is assumed the same as Pluto's spin axis due to the mutual tidal locking.
- ↑ Dwarf Planet Pluto
- ↑ Based on geometry of minimum and maximum distance from Earth and Pluto radius in the factsheet
- ↑ JPL/NASA What is a Dwarf Planet? (22 сәуір 2015).
- ↑ Physics and chemistry of the solar system / John Lewis — 2. — Elsevier. — P. 64.
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |