Прометей

Прометей – ежелгі грек мифологиясында алып, сақтар патшасы, құдайлардың зомбылығынан адамдардың қорғаушысы. Иапета мен Клименнің баласы. Әйелі Гесиона.

Алыптың есімі «Прометей», «алдын-ала ойлайтын» дегенді білдіреді.

Адамдардың жасалуы

Гесиодия бойынша, Прометей адамдарды жерден жасады, ал Афина оларға дем берді; Проперция бойынша, тәптіштелген нұсқасында - жер мен су араластырып, саздан жасады немесе ол Девкалион мен Пирро жасған тас адамдарды тірілтті. Ежелде Панопея маңында Прометейдің ескерткішінің жанында саздан қалғян адамдар жасаған екі үлкен тас болған. Сол аңғарда Фрэзер болған. Олосы жердің түбінде қызыл жерді көрген.

Құдайлар мен адамдар Меконда соқтығысып қалғанда, Прометей Зевсті адап оған таңдау берді. Зевс үлкен бірақ жаман құрбанды таңдады. Осылай Прометей құрбандықтың тәртібін өзгертті. Бұрын жануарларды түгелдей өртеген, ал енді тек сүйектерді ғана. Прометей бірінші болып бұқаны өлтірді. Адамдар құдайлардың Прометейдің бауырын жеп рахат алғанынша, жануарлардың бауырын жеп рахат алсын деп, жануарлардың бауырын өртейтін болды.

Оттың ұрлануы

Мифтің ең ежелгі нұсқасы бойынша, Прометей отты Гефесииан ұрлап, Олимптан алып қашып адамдарға берді. Ол аспаға Афина арқылы көтеріліп, күннің алдына қойды.

Байымдауда, ол күнді жарқырататын «отты таяқтар» ойлап шығарды. Ал басқа Байымдауда ол астрономияны зерттеп, найзағайдың кесірін тапты.

Прометей туралы миф екіге бөлінеді: жарық әкелген, бипаз кеіпкер, білімді және адамдар үшін құайларға қарсы тұрған, бипаз кеіпкер – дейді Лариса Вольперт

Дереккөздер

Обнорский Н. П., Прометей // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907