Раузат ар-Ризуан уа Хадикат әл-Ғилман

“РАУЗАТ АР-РИЗУАН УА ХАДИКАТ ӘЛ-ҒИЛМАН” (“Періштелер бағы және жын-шайтан тоғайы”) — тарихи шығарма.

Оны Бұхар шейхтары Қожа Мұхаммед Ислам мен оның баласы Қожа Са’ду сарайының хатшысы Бадр әд-Дин әл-Кашмири парсы тілінде жазған (1589 — 91). Еңбек 7 тараудан тұрады. Кіріспеде автор мен оның шығармалары туралы айтылған. 1 — 2-тараулар Қожа Мұхаммед Исламға арналған. Онда Шайбани сұлтандары мен Шығыс Түркістан билеушілерінің Қожа Мұхаммед Исламға жазған 24 хатының көшірмесі берілген. 3 — 4-тарауларда Іожа Са’ду тұсындағы саяси оқиғалар, 5-тарауда осы екі билеуші атына жазған шайбанилық хандар мен сұлтандардың, қашқарлық, бадахшандық билеушілердің 100-ден аса хаты, түрлі бұйрықтар мен жарлықтар (40-тан аса), 6-тарауда Мауераннахр, Хорасан, т.б. елдердің ақындарының өлеңдер жинағы, 7-тарауда Мауераннахр тарихы (1589 — 91) баяндалған. Шығармада 16 ғасрдағы Орталық Азия мен Қазақ хандығының байланысы туралы мәлімет молынан қамтылған. Абдолла ІІ-нің қазақ хандарымен қарым-қатынасы, оның Ташкент, Түркістан және бүкіл Ферғана өңірі үшін басқа шайбани ұрпақтарымен күресте қазақ хандары мен сұлтандарының көмегіне сүйенгені айтылған. Абдолла ханның Шығай хан мен Тәуекел сұлтанға Мауераннахрдан иеліктер бергені, олардың көмегімен өз қарсыластарын жеңгені туралы мәлімет берілген. Сондай-ақ қазақ халқының әлеум.-экон. және мәдени өмірінен құнды мағлұматтар береді. Қолжазбаның Уәли Мұхаммед ибн Маулана Хашим жазған жалғыз нұсқасы Өзбекстан ҒА Шығыстану ин-тында сақтаулы.[1][2]

[3]

Дереккөздер өңдеу

  1. Қазақша энциклопедия 7 том.
  2. Бадр ад-Дин ал-Кашмири, Раузат ар-ризван ва хадикат ал-гилман. Рукопись института востоковедения им. Абу Райхана Беруни, АН РУ, №2094;
  3. Ахмедов Б.А., Историко-географическая литература Средней Азии 16 — 18 вв., Таш., 1985.