Роланд туралы жыр

“Роланд туралы жыр” (“Chanson de Roland”) — француздың ортағасырлық батырлық эпосы. Біздің дәуірімізге “Роланд туралы жырдың” өзгеріске түскен нұсқалары ғана жеткен. Олардың ішіндегі ең көнесі Оксфордтық нұсқа (1170 ж. ш.). Жырға негіз етіп жылнамашы Эйнхардтың “Ұлы Карлдың өмірін баяндау” атты туындысы алынған. Басклерге қарсы шайқас тарихына негізделген жырда 778 ж. Карл әскерінің Пиреней тауында талқандалуы, жеке басының қамын халық мүддесінен жоғары қоятын граф Ганелонның опасыздығы әңгімеленеді. 9 — 10 ғасырларда жырды жеткізушілер шығарманы өңдеп, өзгертті, трагедиялық оқиғаны басқаша көріністермен ауыстырып, басклердің орнына сарациндіктерді қосты, бір жылға жетпей аяқталған Карл жорығын 7 жылға созды. Ең бастысы, поэмаға негіз болған тарихи оқиға поэтикалық бейнелер арқылы мүлдем жаңа сипатқа ие болды (Карл, Роландтар эпикалық батыр дәрежесіне көтерілді). Эпикалық туындының басты қаһарманы Роланд Ганелонның екі жүзді, қатыгез іс-әрекеттеріне қарама-қарсы сипатталған дара тұлға. Роланд бейнесі поэмада романтикалық-патетикалық сарында берілсе, [[]Карл]]дың айбынды тұлғасы дараланып, оның іс-әрекеттері арқылы ел тұтастығын нығайту идеясы тұжырымдалған. Шығармада ғарыштан періштелердің келуі секілді діни-мифологиялық үлгілер де көрініс тапқан. Шығарма кейіпкерлер мінез-құлқындағы психологизмнің даралығы мен соғыс сюжетін бейнелеудегі көркемдік үлгілердің үйлесімді қолданысымен ерекшеленеді. “Роланд туралы жыр” алғаш 1837 ж. Парижде басылып шықты, авторы белгісіз. Француз композиторы О.Мерме “Роланд Ронсеваль шатқалында” атты операның музыкасын жазды (1864 ж. қойылды).