Сарышатыр

Сарышатыр (лат. Hieracium) — астралылар тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдік. Дүние жүзінде 1000-ға жуық түрі белгілі. Қазақстанда ашық ормандарда, ормандардың шетінде, бұталар арасында өсетін 24 түрі бар.

Сарышатыр
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер Бөлімі: Гүлді өсімдіктер Табы: Қос жарнақтылар (unranked) Asterids Сабы: Asterales Тұқымдасы: Asteraceae Кіші тұқымдасы: Cichorioideae Тайпасы: Cichorieae Кіші тайпасы: Hieraciinae Тегі: Hieracium L.
түрлері
10,000+ түрі белгілі

Жиі кездесетіні — түкті сарышатыр (H. pіlosella).

Оның биікт. 5 — 35 см.

Өсімдіктің өрмелей өсетін өркендері болады. Жапырақтары сопақша немесе сүйір, жоғ. жағы жасыл, төм. бөлігі сұр не ақшыл түсті. Гүл сабақтары жапырақсыз. Сырт жағынан қарағанда қызғылт тіл тәрізді жолақтары бар қалқанша тәрізді дара гүлі себет гүлшоғырына топталған. Мамыр — тамыз айларында гүлдеп, маусым — қыркүйекте жеміс салады.

Жемісі — қара-қошқыл түсті, ұзындығы 2 мм-дей тұқымша. Түкті Сарышатырдың құрамында ащы заттар, шайыр мен шырыш, кумарин, флавоноидтар болады. Дәрілік өсімдік, сары ауруды, өкпе туберкулезін, асқазан ауруларын, сарыпты емдеуде пайдаланады.

Сарышатырдың 1 түрі — құмбел сарышатыры (H. kumbelіcum) Іле және Күнгей Алатауларында ғана кездесетін эндемик. Қазақстанның “Қызыл кітабына” енгізілген.