Семашко жүйесі
«Семашко» жүйесі — бұл бір төлеуші денсаулық сақтау жүйесі, мұнда денсаулық сақтау барлығына тегін. Ұлттық денсаулық сақтауды халыққа арнайы салық салу арқылы қаржыландыратын Беверидж жүйесінен айырмашылығы, Семашко жүйесіндегі денсаулық сақтау республикалық бюджеттен қаржыландырылады. Модель КСРО Денсаулық сақтау халық комиссары Николай Семашконың есімімен аталған[1]. Бұл модель негізінен Ресейде және басқа да посткеңестік мемлекеттердің көпшілігінде жалғасын табуда[2]. (Түркіменстан, Қырғызстан, Балтық елдері)[3].
Семашко жүйесінде денсаулық сақтау қызметтері Денсаулық сақтау министрлігінің басшылығымен мемлекеттік органдардың иерархиясы арқылы көрсетіледі және республикалық бюджеттен қаржыландырылады. Мемлекет өз азаматтары үшін әлеуметтік гигиена мен жұқпалы аурулардың алдын алуға баса назар аудара отырып, медициналық қызметтерді тегін және тең дәрежеде атқарады[1]. Модельде мемлекеттік денсаулық сақтау мекемелерінің, жалақы алатын медицина қызметкерлерінің, ірі МСАК провайдерлерінің және әмбебап денсаулық сақтауды қамтамасыз ету үшін мемлекеттік басқарудың ерекше жоғары дәрежесі бар[2]. Семашко моделі жеке медициналық тәжірибеге жол бермейді, өйткені ондағы дәрігерлердің барлығы мемлекеттік қызметкерлер. Кеңес Одағында бұл үлгі бойынша еліміздің бүкіл аумағы аудандарға бөлініп, олардың әрқайсысына дәрігерлік амбулаториялар мен учаскелік дәрігерлер бекітілген. Бұл дәрігерлер көп салалы болды және ең көп таралған ауруларды емдей алатын, күрделірек жағдайларда облыстық ауруханаларға жіберілетін[1].
Семашко үлгісінің ерекше бір әдісі «динамикалық диспансерлік бақылау әдісі» болып табылады. Ол әдіс бойынша ауыр аурудың әрбір анықталған жағдайы емдеу шараларын жоспарлауды, оның құжаттамасын, қажетті медициналық көмек санын қамтамасыз етуді қоса алғанда, мамандармен байланыс, мониторинг процесі және нәтиже көрсеткіштері белгілі бір ұсыныстар кешеніне бағынуы керек. Мұндай ұсыныстар кейінірек, 1960 жылдардың соңында әзірленді[2].
Тарихы
өңдеуСемашко жүйесі 1917 жылғы Қазан төңкерісінен кейін пайда болды. Ұлыбританияда 1911 жылғы Ұлттық сақтандыру заңы халықтың үштен бір бөлігін қамтитын қызметкерлерге алғашқы медициналық-санитарлық көмекті (бірақ маман немесе стационарлық емес) қамтамасыз етті. Осындай жүйені Ресей империясы 1912 жылы орнатып, өнеркәсібі дамыған басқа елдер де соған ілесе бастады. Семашко үлгісі 1920 жылы Кеңестік Ресейде құрылды[4][5]. Алайда ол кезде бұл әмбебап жүйе емес еді, өйткені ауыл тұрғындары қамтылмаған. Модель 1920 жылдардың аяғында енгізілгеннен бері қоғамдық денсаулықты айтарлықтай жақсартты[2]. Дегенмен, бұл модель жұқпалы емес ауруларды бақылауда тиімділігі азырақ болды және осылайша халықтың денсаулығын одан әрі жақсарта алмады. 1970 жылдары жаңа медициналық технологиялардың пайда болуына және халықтың медициналық көмекке деген сұранысының жоғарылауына байланысты Кеңес Одағы Семашко үлгісінен алшақтап, амбулаторлық-емханалық көмекті мамандандыруға көбірек көңіл бөле бастады. Бұл ретте учаскелік дәрігердің маңыздылығы айтарлықтай төмендеді[3].
Дереккөздер
өңдеу- ↑ a b c Georgy Manaev (15 April 2021). "What did the USSR actually get right?". Russia Beyond. Retrieved 7 December 2022. https://www.rbth.com/history/333668-what-did-ussr-actually-get-right
- ↑ a b c d Igor Sheiman; Sergey Shishkin; Vladimir Shevsky (2018). "The evolving Semashko model of primary health care: the case of the Russian Federation". Risk Manag Healthc Policy. 11 (11): 209–220. doi:10.2147/RMHP.S168399. PMC 6220729. PMID 30464661.
- ↑ a b Andreas Heinrich (28 February 2022). "The Emergence of the Socialist Healthcare Model After the First World War". International Impacts on Social Policy. Global Dynamics of Social Policy. pp. 35–46. doi:10.1007/978-3-030-86645-7_4. ISBN 978-3-030-86644-0.
- ↑ Rowland, Diane; Telyukov, Alexandre V. (Fall 1991). "Soviet Healthcare From Two Perspectives" (PDF). Health Affairs. 10 (3): 71–86. doi:10.1377/hlthaff.10.3.71. PMID 1748393.
- ↑ OECD Reviews of Health Systems: Russian Federation 2012, page 38.