Семсерқұйрықтылар

Семсерқұйрықтылар
	; Limulus polyphemus
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі:	Жануарлар;
Жамағаты:	Буынаяқтылар;
Кіші жамағаты:	Хелицералылар;
Табы:	Merostomata;
Сабы:	Xiphosura; Latreille, 1802
Subdivisions
	†Suborder Synziphosurida; Suborder Xiphosurida; †Infraorder Bellinurina Infraorder Limulina

Семсерқұйрықтылар (лат. Xiphosura) – буынаяқтылар типіне жататын класс. Қазба қалдықтары силур кезеңіне тән қабаттардан табылған. Палеозойда кең тараған. Семсерқұйрықтылар қазіргі кезде құрып кетуге жақын, саны аз. Семсерқұйрықтылардың тропикалық және субтропикалық теңіздерде кездесетін 5 түрі бар. Бұлардың дене тұрқы 50 — 90 см. Денесі жалпақ, баскеуде мен құрсақ бөлімі біріккен, сегменттері қозғалмалы, құрсағы ұзын семсер тәрізді өсіндімен бітеді. Баскеуде бөлімі үлкен арқа қалқанымен жабылған, онда екі жұп көздері бар. Аузының алдында үш бунақты қос хелицерасы (жәндіктердің қорегін шайнап жейтін алдыңғы 1-жұп аяғы), ал 5 жұп жүру аяқтары ауыз жанында орналасқан. Құрсағындағы 6-жұп аяқтары жапырақ тәрізді, тек 1-жұбы қорғаныш тақтасына айналып, желбезек қақпақшасы деп аталады. Ауыз тесігі хитинді кутикуламен көмкерілген өңешке, ол қарынға жалғасады. Қорытылмаған қоректік заттар артқы ішектен аналь тесігі арқылы сыртқа шығарылады. Зәр шығару мүшесі қос коксальды безден тұрады. Желбезектерімен тыныс алады. Қан айналу жүйесі жақсы дамыған. Жүректің артқы жағы тұйық, ал алдыңғы жағынан қолқа және оның екі бүйірінен 4 қос артерия кетеді. Жүйке жүйесі ми ганглиясынан, жұтқыншақ маңындағы жүйке түйіндерін жалғастыратын бойлық салалардың бір бөлігі (коннективадан) мен құрсақ жүйке тізбегінен құралған. Екі жұп көздерінің 1-жұбы — қарапайым көзшелер, ал екінші жұбы — күрделі көздері көзшелердің жанында орналасқан. С. — дара жыныстылар. Эмбрионалды дамуы метаморфоз жолымен өтеді. Жұмыртқадан шыққан дернәсілдің сегменттері толық, бірақ құрсағы жетілмеген, құрсағында аяғы болмайды. Дернәсіл құрылымы жағынан трилобиттерге өте ұқсас, сондықтан трилобитті дернәсіл деп аталады. С. моллюскалармен, су түбіндегі омыртқасыздармен, балдырлармен қоректенеді. Кәсіптік маңызы бар.^[1]

Дереккөздер

↑ Дәуітбаева К.Ә., Омыртқасыздар зоологиясы, 1-кіт., А., 2004.

Бұл — мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

[1] Дәуітбаева К.Ә., Омыртқасыздар зоологиясы, 1-кіт., А., 2004.

[1]