Сиырқұйрық

Сиырқұйрық
	; Verbascum sinuatum
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі:	Өсімдіктер;
Бөлімі:	Гүлді өсімдіктер;
Табы:	Қос жарнақтылар;
(unranked)	Asterids;
Сабы:	Lamiales;
Тұқымдасы:	Сабынкөктер;
Тайпасы:	Scrophularieae;
Тегі:	Verbascum; Карл Линней
түрлері
	360 түрі белгілі

Басқа мағыналар үшін Аюқұлақ деген бетті қараңыз.

Сиырқұйрық, сырғын, немесе аюкұлақ (лат. Verbascum) — сабынкөктер тұқымдасына жататын екі не көп жылдық өсімдіктер туысы.

Сиырқұйрық (лат. Verbascum songarіcum) — сабынкөктер тұқымдасы, аюқұлақ туысына жататын екі жылдық шөптесін өсімдік. Батыс, Шығыс және Оңтүстік Қазақстанның шабындықты, далалы жерлерінде, тау бөктеріндегі шалғындарда, тастақты тау баурайында, өзен аңғарларында өседі. Биікт. 50 — 150 см. Сабағы түзу, түп жағы қырлы, жоғары жағы бұтақтанған. Жапырағы бүтін жиекті, таспа пішіндес. 3 — 6 сары гүлдері сыпыртқы гүлшоғырын құрайды. Мамыр — маусымда гүлдеп, тамыз айында жеміс салады. Жемісі — қорапша. Сиырқұйрықтың құрамында сапонин алкалоиды бар, улы өсімдік.^[1]

Аюқұлақ (Verbascum) — Еуразия мен Солт. Африканың қоңыржай белдеулерінде өсетін 300-ге жуық түрі белгілі. Қазақстанда құмды жерлерде, көгалды алаңда, шалғында, өзен-көл жағасында, жол жиегінде өсетін 9 түрі кездеседі. Кең тараған түрінің бірі – кәдімгі А. (V. thapsus). Биікт. 50 – 125 см, тік өскен сабағы мен бүтін жиекті жапырақтарын бозғылт қалың түк басқан. Тамырына жақын орналасқан жапырақтарының түрі сопақтау, ұз. 10 – 30 см, көлд. 3 – 8 см болады. Сары түсті гүлдері шашақ гүлшоғырына шоғырлана орналасады. Жемісі – қорапша. Маусым – шілде айларында гүлдейді, шілде – тамызда жеміс береді. А. – улы, дәрілік өсімдіктер. Гүлінен, жапырағынан алынған ұнтақ пен тұнбаны әр түрлі ауруларды емдеуге пайдаланады. Жапырағынан қайнатып алынған тұнбаны суалған сиырларға береді. Тұқымын тышқан улауға қолданады. Кейбір түрлері сәндік үшін өсіріледі.^[2]

Түрлері

Verbascum thapsus – кәдімгі сиырқұйрық, кәдімгі аюқұлақ
Verbascum songaricum – жоңғар сиырқұйрығы, жоңғар аюқұлағы‎
Verbascum speciosum – ірі сиырқұйрық
Verbascum phlomoides – жалбырақ сиырқұйрық
Verbascum phoeniceum – күлгін сиырқұйрық

Пайдаланылған cілтемелер

↑ Қазақ Энциклопедиясы, 7 том
↑ “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9

Бұл — мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

[1] Қазақ Энциклопедиясы, 7 том

[2] “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9

[1]

[2]