Судур

Судур-(«шығу», «тасып-төгілу») - әлемнен биік тұрған Құдайға тән абсолюттен жарық дүниенің жаралғанын білдіретін дінтану мен филос, терминдерінің бірі.

Исламға эманация жөніндегі неоплотондық ілімінен ауысқан Судур бірқатар елеулі ерекшеліктерге ие болды. Судур жөніндегі бастау көзге әл-Фараби мен «Пәк-бауырлардың» доктриналары жақын келеді. Ол бойынша Судур өзіндік себептерден пайда болатын қажетті құбылыс. Құдайдың ісіне қатысты мәселенің осылай қойылуына қарамастан әл-Ғазали ибн Синаны және басқа философ себептің себебі ретіндегі Құдайдың мәнін төмендетті депкінәлады. Әл-Ғазалидің тұжырымдауы бойынша, олар Құдайдың ғаламға «тең басуын» оның табиғатында әу бастан бар нәрсе ретінде түсіндірген. Ал әл-Ғазали болса жаратылыстың пайда болуының бірден бір себебін Құдайдың қалауынан іздеді. Жалпы алғанда әл-Ғазали С. туралы ілімге қарсы болған жоқ. Ол бар болғаны мәселенің себебіне қатысты философтардың көзқарастарына қарсы шықты. Оның өзі мәні жағынан төркіндес файд және таджалли терминдерін жиі пайдаланды, сондай-ақ Тұтастың эманациясының неоплатондық иерархиясын мойындады. Мұсылман мистиктері Судур астарынан файдтың астарындағы тәрізді ғаламдағы сансыз бейнелерден Құдай мәңгілік көрініс табады дегенді ұқты. Болмыстың сан алуандығы шексіз сан қатарларының бір бүтінге барып тірелетіні сияқты Құдайға тән абсолютке тәуелді болады. Судур себебін сопылық ойшылдар Құдайдың сүйіспеншілікке ұмтылуынан көрді. Әу бастан болашақ «сыртқы» болмыстың дэнін бойына сіңірген ол өзін сырттан карап тануға, жетілуге үйренді.