Сүйекті торсылдақтар

Сүйекті торсылдақтар немесе карп тәрізділер (Cypriniformes) — майшабақтар сияқты карп тәрізділерде қарапайым құрылысты сүйекті балықтар тобы болып есептеледі. Бірақ та бұлардың бас сүйектерінің сүйектенуі майшабақтардан гөрі жақсырақ дамыған. Жүзу торсылдағы ішекпен жалғасып жатады. Қанаттары әдетте жұмсақ болады. Ішкі құлақтың жарғақты иірімдері мен торсылдақтың алдыңғы бөлімін жалғастырып тұратын сүйектер системасы веберов аппараты болады. Бұлар көбіне тұщы суды мекендейді. Олардың өтініш түрлері өте сирек кездеседі. Тау суынан бастап, батпақты тоспа суларына дейінгі алуан түрлі су қоймаларында тіршілік етеді. Көпшілігі (плотва, язь, линь, карас, табан балық) мекенін ауыстырмайды. Кейбір түрлері (вобла, таран, кутум) көбею кезінде миграциялайды. Карп тәрізділер екі тұқымдасқа бөлінеді: карп (Cyprinidae), жайын (Siluridae).

Карптер

Карптердің жақ сүйектерінде тістері болмайды, жұтқыншақ тістері деп аталатын тістері артқы желбезек доғаларына орналасқан. Ол тістерімен азықтық заттарды майдалайды. Бұлар біздің тұщы суларымызда көп мөлшерде, жиі кездесетін балықтар тобы. Оларға өзен мен көлдерді мекендейтін плотва (Rutilus rutilus), өткінші Қара теңіздік тарандар (R.r. haekeli), өзенді мекен дейтін қоқын балық (Leuciscus idus), өткінші Еділ-Каспий трандары (Abramis brama), сазан (Cuprinus carpio), табанбалық (Carassius carassius), қарабалықтар (Tinca tinca) және тағы басқа түрлері жатады. Карп балықтарының етінің дәмі лосось балықтарының етінің дәмінен нашар болса да, көп мөлшерде болып кеңінен таралуы оларды кәсіптік маңызы бар балықтар қатарына жатқызады.

Жайын

Жайын (Siluridae) тұқымдасы — тісі жоқ, нағыз қабыршағы болмайтын жыртқыш балықтар. Бізде теңіз жағалауларын және Отанымыздың оңтүстік өзендерін мекендейтін екі түрі белгілі. Ең ірілерінің салмағы 250 — 300 кг болады.

Тағы қараңыз

Балықтар

Дереккөздер

«Омыртқалылар зоологиясы», С. П. Наумов, «МЕКТЕП» баспасы, Алматы 1970, бет 254.