Сүрі жер

Сүрі жер – ауыспалы егіншілікте дақыл егілмей өңделіп, таза, қопсытылған күйінде сақталатын егістік танабы; Ылғал мен қоректік заттарды қолайлы жинау үшін бірнеше рет өңделетін танап. Сүрі жер көбінесе күздік және жаздық дақылдарды себуге арналады. Сүрі жер 3 топқа бөлінеді:

1. таза және ықтырмалы;
2. екпе;
3. жасыл сүрі жер.

Сүрі жер

Бұлардың ішінде ең маңыздысы – таза қара сүрі жер, мұнда топырақты негізгі өңдеу күзде басталып, келесі жаз бойы сыдыра жыртылып, бірнеше рет тырмаланады, арамшөптен тазартылады. Ылғал сақталып, топырақты борпылдақ күйінде ұстайды. Таза қара сүрі жер Қазақстанның құрғақшылықты аудандарында көбірек қолданылады. Ал солтүстік аудандарда егінді орып алғаннан кейін оның орны аңыз ретінде қалдырылады да, негізгі өңдеуді көктемде жүргізеді. Сүрі жердің бұл түрін ерте таза сүрі жер деп атайды. Егістікте қар ұстау мақсатымен, қуаңшылықтан, ыстық желден қорғау үшін әр жерден жолақтап биік сабақты өсімдіктер (күнбағыс, жүгері, қыша, т.б.) егілетін таза танапты ықтырмалы сүрі жер деп атайды. Кейбір ылғалы мол аудандарда екпе сүрі жерді пайдаланады. Топырақтың құнарлылығын арттырудың бір жолы жасыл сүрі жерді пайдалану. Ауыспалы егіншіліктің бұл танабында бөрібұршақ, түйежоңышқа, т.б. бұршақ тұқымдас өсімдіктер өсіріледі. Ол үшін бұл дақылдарды өсіріп, оны жинамай, көк күйінде топыраққа араластырып жыртып жібереді, сөйтіп онда азот қосындылары көбейеді. Сүрі жер топырақ құнарлылығын арттырумен қатар астық дақылдарының өнімділігін жоғарылатады. Қазақстанның солтүстігінде көбірек қолданылады.

Дереккөздер

«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том