Сәлімгерей Қапанұлы Оржанов

Сәлімгерей Қапанұлы Оржанов (1 қыркүйек 1937 Доссор ауылы Мақат ауданы Гурьев облысы – 8 қыркүйек 2012 Атырау) — байланыс қызметкері.

Сәлімгерей Қапанұлы Оржанов
Туған күні	1 қыркүйек 1937 (1937-09-01)
Туған жері	Доссор ауылы Мақат ауданы, Атырау облысы
Қайтыс болған күні	8 қыркүйек 2012 (2012-09-08) (75 жас)
Қайтыс болған жері	Атырау
Азаматтығы	КСРО  Қазақ КСР
Әкесі	Қапан
Анасы	Зияда
Жұбайы	Ұзақова Биғайша Оразқызы
Балалары	Әміржан, Зәуреш, Әділжан, Аманқос және Назгүл
Марапаттары мен сыйлықтары

Өмірбаян

Оржанов Сәлімгерей Қапанұлы 1937 жылы 1 қыркүйекте Қазақ КСР Гурьев облысы Доссор ауылында дүниеге келген. Руы Шеркеш, Кылышкестен атасының ұрпағы, Кіші жүз.

1954 жылы «Қаратон» орта мектебін аяқтағаннан кейін ол Қаратон мұнайлы кентінде мұнайшы-слесарь болып еңбек жолын бастады, кейін оператордың көмекшісі болды.

1955 жылы Алматыдағы электрлік байланыс техникумына түседі.

1958 жылы наурызда үздік аяқтаған жас маманды Атыраудағы облыстық радио мен теледидар хабарларын тарату орталығына аға электр механигі етіп тағайындайды.

Білімін әрі қарай жалғастыру мақсатында Ташкенттегі Электротехникалық байланыс институтына түсіп, 1963 жылы қызыл дипломмен аяқтады.

1963 жылдың 10 шілдесінде институтты үздік аяқтаған Сәлімгерей Атырау облыстық радио мен теледидар хабарларын тарату орталығының аға инженері болып тағайындалады. Екі айдан кейін Қазақстан Байланыс министрінің бұйрығымен облыстық байланыс басқармасының бас инженері болып тағайындалады.

1965 жылы басқармаға келген Н.И. Троицкий Сәлімгерейдің жоспарларын қолдады. Аудандық байланыс жүйелері КСПП/К1/4Х0,9 кабелі және Чехословакиядан шыққан КНК-6S аппаратурасымен жабдықталды. Бұл жүйе алғаш Махамбет пен Таңдай ауылдарында орнатылып, кейін барлық аудандарға таратылды.

1965 жылы облыс орталығында телевизия орталығын құру маңызды жоба болды. Телемұнара мен телехабар таратқыш ғимараты қала сыртына орналастырылып, аппараттық-студиялық кешен құрастырылды. Биіктігі 180 метр, салмағы 480 тонна діңгекті Урал тұрба зауыты жасап, бөлшектер күйінде жеткізілді. Чехословакиядан «Игла» атты 12 арналық телехабар таратқыш орнатылып, антенна мұнараның ұшына бекітілді. Бұл кешен мен хабартаратқыш Байланыс министрлігінің қолдауымен іске қосылды.

1967 жылдың қараша-желтоқсан айларында Атырауда «жергілікті телевизияның сынақтық хабарлары» жүргізілді. Ал 25 желтоқсанда облыста тұңғыш рет телехабар тарату іске асты. Сол кезде облыстық байланыс басқармасының бас инженері С. Оржанов облыстық газетке былай деп жазды: «...Облыстық телевизиялық орталықты тұрғызу жұмыстары аяқталды. Ертең кешкі сағат 6:30-да телеорталық алғашқы хабарын береді. Қала мен жақын маңдағы тұрғындар бос уақытын көгілдір экран алдында өткізе алады.... Бұл тарихи оқиға еңбеккерлерге жаңа жыл қарсаңында үлкен сыйлық болды.»

60-шы жылдардың екінші жартысында Гурьев-Шевченко арасында үш арналы сымдық байланыс жүйесі салынды. Бұл жүйе темір жол бойымен жүргізіліп, аймақ 1000 км байланыс желісімен қамтамасыз етілді. Жобаның аппаратуралары мен материалдарын Байланыс министрлігі жеткізсе, қаржысын Каспий бойы тау-кен комбинаты төледі. Алғашқы қоңырауды Мәскеуге байланысқан комбинат бастығы Р.А. Григорян жасады. Кейін КСРО Байланыс министрлігінің бұйрығымен Шевченко-Мәскеу арасына тікелей арна бекітіліп, тағы да 12 арна іске қосылды. Осы еңбектері үшін С.Оржанов Еңбек Қызыл Ту орденімен және «Ерен еңбегі үшін» медалімен марапатталды.

1973 жылы жаңа Маңғыстау облысы құрылғанда, ол байланыс басқармасының бастығы болып тағайындалып, аудан орталықтарын және ауылдарды телефон байланысымен қамтамасыз етті. Шетпеде 500 нөмірлік АТС, ауылдық жерлерде 50-100 нөмірлік АТС-тер орнатылды.

1974-1976 жылдары Жаңа Өзен, Шевченко, Шетпе қалаларында телемұнаралар мен жерсеріктік телеантенналар салынды. С. Оржанов басқарған Маңғыстау облыстық өндірістік-техникалық басқармасы социалистік жарыста екі рет Қазақстан Байланыс министрлігі мен байланыс қызметкерлері кәсіподағының республикалық комитетінің ауыспалы Қызыл Туын жеңіп алды.

1977 жылы желтоқсанда Байланыс министрлігінде ауылдық телефон байланысы басқармасының бастығы болып тағайындалды. С.Оржанов әр облыстағы ауданаралық байланыс жүйесіне талдау жасап, артта қалған аймақтарды анықтап, тиісті шешімдер қабылдады. Басқарма мамандары облыстарға іссапармен барып, жергілікті мамандармен бірге мәселелерді шешетін болды. Кейде кеңшар немесе аудан басшылары министрге келіп, байланысқа қатысты мәселелерді шешуді сұрайтын, министр бұл тапсырманы басқармаға жүктейтін. Барлық құрылыс жұмыстары мен жабдықтар жоспарлы түрде бөлініп, жоспардан тыс жабдықтар тек министрдің рұқсатымен жіберілетін. Нысандардың құрылысы Ауылдық телефон байланысы басқармасының бақылауында болды.

1979-1982 жылдары Атырау облыстық байланыс басқармасын басқарды. Бұл кезеңде ауданаралық байланыс құрылысы мен ауданның байланыс жүйесін автоматтандыру жұмыстары жүргізілді. Ең күрделі мәселе – пошта таситын автокөліктердің жетіспеушілігі еді. Қажетті бөлшектердің жоқтығынан кейбір машиналар тоқтап қалған. Сәлімгерей Мәскеудегі таныстары арқылы 10 автокөлік алдыртып, мәселені шешіп, автобаза ғимараты іске қосылды.

1982-1984 жылдары облыстық радиотелехабарларды тарату орталығында басшылық қызмет атқарды.

Кейін «Қазбайланысқұрылыс» тресінде басшылық қызметтерде болды.

1996 жылы Атырау қалалық телефон стансасын басқаруға шақырылып, жұмыс тиімділігін арттырды. 1997 жылы 60 жасында «Құрметті байланысшы» атағын алды.

Ол 2003 жылға дейін еңбек етіп, сосын барып зейнеткерлікке шықты. Зейнетке шыққаннан кейін де студенттерге білімін үйретті.

Қоғамдық қызметі

Гурьев және Маңғыстау облыстарының облыстық Кеңестерінің депутаты болып сайланды.

Отбасы

Әкесі Қапан мен анасы Зияда.

Жұбайы Ұзақова Биғайша Оразқызы. 29 маусым 1936 жылы туған, бұрынғы Семей облысындағы Аягөз қаласының тумасы, байланыс саласында жұмыс жасады. 2012 жылы 16 тамызда қайтыс болды.

Отбасында төрт баласы: Әміржан - мұнайшы, Зәуреш - тіс дәрігері, Әділжан, Аманқос - мұнайшы, және Назгүл.

Марапаттары

Көпжылдық адал еңбегі мемлекеттік наградалармен марапатталды: Еңбек Қызыл Ту орденімен және В.И.Лениннің 100 жылдығына орай «Ерен еңбегі үшін» медалімен.

«Байланыс саласының ардагері»

«Құрметті байланысшы»

Жарияланымдар

«Коммунистік еңбек», 24 желтоқсан 1967 жыл

Гүлсім Оразалықызы. Қазақ Мұнайының Ардақтылары, Оржановтар Әулеті. «Мұнайшы» қоғамдық қоры. Алматы, 2009. ISBN 9965-816-28-Х

А. Әміржанұлы. «Байланысшы Бақыты» (Құрметті байланысшы, ардагер азамат С.Оржанов туралы салиқалы сыр). «Атыраудың абзал азаматтары» топтамасының 1-кітабы. Атырау, 2012