Талпақ Байторыұлы

Талпақ Байторыұлы (туған - өлген жылы белгісіз) — 19 ғасырда өмір сүрген қазақ сәулетшісі.

Торғай өзенінің бойындағы Терісбұлақта туып, өмірінің көбін Торғай қаласында өткізген. Ол Торғайдағы қызыл кірпіштен салынған үйлердің, Ыбырай Алтынсарин салдырған мектептің сәулетшісі. Торғай, Жалдама, Қабырға, Терісбұлақ, Жыланшық өзендерінің бойында, Тосынның құмында қызыл кірпіштен үйлер, күмбездер тұрғызған. Кейбіреулері (Түгел, Бегімбет, Алтынай, Жездібай, Бекбау және Берденнің қызыл үйлері) осы күнге дейін сақталған.

Байторыұлы жасаған сәулет өнері ғимараттарының ең көріктілері — Досан қопасындағы Қызыл мешіт пен Терісбұлақтағы көп күмбезді Бердікей мешіті. Бердікей мешіті биік күмбезімен, әсем нақышпен өрнектелген бағаналарымен ерекше сәнді болған. Осы мешіттің қасындағы үлкен медресе ғимараты мен байлардың жатақ үйін Ыбырай Алтынсариннің жобасымен тұрғызған. Байторыұлы көптеген қыш үйлерді баласы Қойгелдімен бірлесіп салған. Қойгелді жаз бойы Сарыиін бойынан қаймақтас жинап, қызыл үйлердің есік-терезелерін сонымен нақыштаған.[1]

Дереккөздер

өңдеу
  1. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, II том;