Талқас
Талқас (башқ. Талҡаҫ, орыс. Талкас) — Орал тауларының шығыс беткейіндегі көл. Башқұртстанның Баймақ ауданының аумағында орналасқан.
| Талқас башқ. Талҡаҫ | |
 | |
| Морфометрия | |
|---|---|
| Өлшемі | 3,9 × 1 км |
| Ауданы | 3,9 км² |
| Тереңдігі | 12 м |
| Орташа тереңдігі | 4,5 м |
| Гидрология | |
| Судың мөлдірлігі | 20 м |
| Шығатын өзен | Шугур |
| Орналасуы | |
| 52°50′13″ с. е. 58°15′14″ ш. б. / 52.8369° с. е. 58.2539° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 52°50′13″ с. е. 58°15′14″ ш. б. / 52.8369° с. е. 58.2539° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Ел |  Ресей |
| Аймақ | Башқұртстан |
| Аудан | Баймақ ауданы |
 Талқас Ортаққорда | |
Географиясы өңдеу
Көл тұщы, тектоникалық текті, алабы тар тау аралық ойысты алып жатыр. Ирендік жотасының батыс беткейінде, Төбе ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 4 шақырым жерде орналасқан. Оңтүстік жағалауында Исен ауылы орналасқан. Солтүстік және оңтүстік жағалаулары жайпақ, кей жерлері батпақты, батысы мен шығысы — тік келеді. Шығыс жағалауы көбіне жартасты, қандыағаш, қайың, сағызқарағай ормандарымен жабылған, батыс жағалауы да бұрын орманды болған, бірақ ағаштардың кесілгендіктен бірте-бірте селдір қайың орманына айналды. Таналықтың бір саласы Шугур өзеніне құятын маусымдық ағысы бар. 1978 жылы Талқас көлі табиғат ескерткіші болып жарияланды[1].
Биоресурсы өңдеу
Көлде шаян, оңғақ, ақ сақа, шортан, балпанбалық, алабұға, сары шабақ (оны басқаша торта балық дейді) бар. Жағалауды жағалай ұшқан қаражемсаулы маймаққаз мен тұрпан ұялайды. Шығыс жағалауға жақын жерде 8-10 метр тереңдікте сазды емдеуде қолданылатын шірік тұнба, түптік шөгінділері жатыр.
Рекреациялық ресурстары өңдеу
Суының ерекше тазалығы мен көркем ландшафтының арқасында көл Оңтүстік Оралдағы ең танымал демалыс орындарының бірі болып табылады (көбінесе «Жайық інжу-маржаны» деп аталады[2]). «Талқас» шипажайы (1931 жылы салынған) су жағасынан 300 метр жерде орналасқан[3].
Әдебиет өңдеу
- Ахметшин Б. Легенды и были озера Талкас / Б. Ахметшин // Бельск. просторы. — 2001. — № 11. — С. 131—138.
- Савченко Т. На берегах башкирского Байкала / Т. Савченко // Респ. Башкортостан. — 2004. — 1 июля.
Сілтеме өңдеу
- По тропам Южного Урала. Фотогалерея озера Талкас (орыс.). Басты дереккөзінен мұрағатталған 20 тамыз 2009.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 11 желтоқсан 2019.
- Справочная статья. Озеро Талкас. (орыс.). Басты дереккөзінен мұрағатталған 17 маусым 2019.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 11 желтоқсан 2019.
- Виртуальный тур по озеру Талкас (орыс.).(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 11 желтоқсан 2019.
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Красная книга Башкирской АССР. Уфа, 1987. Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 қараша 2013.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Талкас — жемчужина Урала (орыс.). Басты дереккөзінен мұрағатталған 14 наурыз 2017.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 11 желтоқсан 2019.
- ↑ Санаторий «Талкас».(қолжетпейтін сілтеме)