Таухид

Таухид (араб.: توحيد ‎ – Құдайды бір деп білу, Құдайды ерекшелеу) — Ислам дінінде Аллаһтың бірлігіне сенім келтіру, Аллаһты бір деп білу, Аллаһты ерекшелеу.

Ислам діні бойынша, Алла тағала адамзатты таухид үшін жаратты, яғни тек Бір Өзіне ғибадат ету үшін жаратты.

Дәлел, болып Алланың Құрандағы Аз-Зарият сүресінің 56-аятында айтатын сөздері:

"وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ".

Түсіндірме аудармасы: "Мен жындар мен адамдарды тек Бір Өзіме ғибадат ету үшін ғана жараттым".

Сондықтан, әрбір адам үшін таухид осы дүниедегі өмірдің ең басты мақсаты болып табылады.

Аса Ұлы әрі Құдіретті Аллаһқа деген иманның мәні жүректің келесі нәрселерге кәміл, күмәнсіз сенуі болып табылады:

• тек Аллаһ қана жалғыз Раббы болып табылады;

• тек Аллаһ қана құлшылыққа лайықты жалғыз Құдай болып табылады;

• тек жалғыз Аллаһ қана құдайлық есімдер мен сипаттарға ие болып табылады.

Бірқұдайшылықтың — таухидтың бүкіл мәнін қамтитын жүректің осы үш сенімі тұтас алғанда бүкіл дін дәл соның үстіне мығым етіп құрылған негіз болып табылады.

Ислам — бұл саф-таза (кәміл) бірқұдайшылық діні, өйткені ол Аллаһ қана бүкіл болмысты басқарады әрі ешбір серіктер мен көмекшілерсіз жалғыз Өзі ғана Өзінің іс-амалдарын атқарады деген, әрі Ол жалғыз Өзі ғана құдайлық болмысқа және құдайлық есімдер мен сипаттарға ие деген, әрі Оған ұқсас әрі тең ешкім және ешнәрсе жоқ деген, әрі сондай-ақ тек жалғыз Ол ғана құдай ретінде дәріптеп сиынуға және құлшылық етуге лайықты және Оған осыда тең ешкім жоқ деген сенімге негізделеді.

Таухидтің үш құрамдас бөлігі

Жоғарыда атап айтылған осы нәрселердің негізінде пайғамбарлар мен елшілердің барлығы сонымен келген бірқұдайшылық (таухид) өзіне үш құрамдас бөлікті қамтитыны түсінікті болады:

1. Раббылықтағы бірқұдайшылық (таухид әр-рубубийя) — бұл жүректің жалғыз Аллаһ Тағала ғана Раббы, Ие, Жаратушы және бүкіл болмысты Басқарушы болып табылады деп, және Ол ғана өмір мен өлім береді, пайда мен зиян келтіреді, қиындықтар мен ауыртпалықтар тұсында Ол ғана дұғаларға жауап береді деп, әрі бүкіл болмыстың үстінен Ол ғана шексіз билікке ие, әрі жақсылық пен жамандық толығымен тек Оның ғана қолында, және бүкіл істер Оған ғана тәуелді, әрі ешкім Онымен осы билікті бөліспейді деп мығым сенуі.

2. Құдайлық болмыстағы бірқұдайшылық (таухид әл-улуһийя) — бұл жүректің тек Аллаһ қана шынай құдай болып табылатынына, әрі сондықтан да құлшылық-ғибадаттың барлық түрлері тек жалғыз Оған ғана арналуы керек екендігіне

мығым сенуі.

3. Құдайлық есімдер мен сипаттарға ие болудағы бірқұдайшылық (таухид әл-әсма уа әс-сыфат) — бұл жүректің Аллаһ Тағала Өзін Өзі Құранда немесе Өзінің Пайғамбарының айтуымен сенімді жеткен Сүннетте сипаттаған барлық есімдер мен сипаттарға сенуі, әрі Одан кез-келген кемшіліктерді, ақауларды және Оның Өзіне ғана тән болған нәрселерде жаратылыстармен кез-келген ұқсастығын теріске шығаруы. Бұл Ал-лаһ қана барлық нәрсені білуші әрі барлық нәрсеге құдіретті деп, Ол Тірі әрі басқа нәрселердің барлығының тіршілік етуін қамтамасыз етіп Тұрушы, Ол қалғымайды да, ұйықтамайды да деп мойындау. Оның қалауы бұлжытпай орындалады, әрі оның Даналығы шексіз. Ол — барлық нәрсені толық Естуші, Көруші, Мейірбан (Есіркеуші), Мейірімді. Ол Аршыға көтерілді және Өзінің Патшалығына иелік етуде. Ол — Толық Патша, Пәк, Таза, Қорғаушы, Сақтаушы, Аса Құдіретті, Күшті, (басқа нәрселердің) барлығынан Жоғары Тұрушы. Әрі бұл — Оның аса көркем есімдері мен жоғары сипаттарының кейбірі ғана.

Осы үш құрамдас бөліктің әрбірі Құран мен Сүннеттен алынатын көптеген дәлелдермен расталады.

Құран толығымен бірқұдайшылыққа арналған, әрі бірқұдайшылықтың талаптары мен ол үшін берілетін сый-сауаптар туралы, сондай-ақ көпқұдайшылық пен оны ұстанатындар және соларға әзірленген жаза туралы айтады.

Бірқұдайшылықтың осы үш құрамдас бөлігін мұсылман діндар ғұламалары Құран мен Сүннеттің мәтіндерінен шығарып алған. Шариғи мәтіндердің жан-жақты және мұқият жасалған сараптамасы, құлдардан талап етілетін бірқұдайшылықтың мәні — бұл Аллаһтың жалғыз Раббы, жалғыз құлшылыққа лайықты Құдай, әрі құдайлық есімдер мен сипаттарға ие жалғыз Құдай екеніне иман келтіру болып табылады. Кім осының барлығын тұтас мойындамаса, сол мүмин болып табылмайды.

Таухид негізі

Араб тіліндегі «улуһия» сөзі «Құдай» деген мағынаны білдіретін «Иләһ» сөзінен туындаған. «Құдай» — бұл оған махаббат пен тағзым негізінде бағынатын объект. Оған бағыныш пен тағзым танытылады, одан қорқады әрі оны қалайды, қайғы-қасіретте одан құтылу тілеп жалбарынады, әрі өмірдің маңызды сәттерінде оған дұға-тілектер жолданады, игілік күтуде оған тәуекел етіледі әрі одан қорғау мен пана сұралады. Әрі адамның жүрегінде Құдайға қатысты осының барлығының қалыптасуының себебі Құдайдың басқа адамдар мен жаратылыстарға қолжетімсіз кәмілдік пен ұлылық сипаттарына ие болуында.

Құдайлық болмыстағы бірқұдайшылық («таухид әл-улуһия») — бұл жүректің тек Аллаһ қана шынайы құдай болып табылатынына, әрі тек Ол ғана Оған құлшылық етуге лайықты деп мығым сенуі. Өйткені егер тек Аллаһ Тағала ғана жалғыз Раббы болса әрі тек Ол ғана кемел құдайлық есімдер мен сипаттарға ие болса, онда шынайы Құдай да тек Ол ғана ғой.

Аллаһ Тағала былай деді:

«وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ».

Түсіндірме аудармасы: «Расында, әр үмметке: «Аллаһқа ғана құлшылық қылыңдар, әрі Одан басқа кімге болса да (құлшылық етуден) аулақ болыңдар», — дейтін елші жібердік» («ән-Нәхл» сүресі, 36–аят).

Аллаһ Тағала былай деді:

«ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَأَنَّ مَا يَدْعُونَ مِن دُونِهِ هُوَ الْبَاطِلُ وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْعَلِيُّ الْكَبِيرُ».

«Өйткені, расында, Аллаһ — Ол хақ, ал олардың Аллаһтан өзге сиынғандары ол — өтірік, әрі, расында, Аллаһ — Ол өте Жоғары, аса Үлкен» («әл-Хәж» сүресі, 62–аят).

Әрі Аллаһ Тағала Құранда бізге адамдардың құдай санап құлшылық етіп жатқан объектілерінің барлығы шын мәнісінде ондай емес екенін және өтірік болып табылатынын хабарлады. Яғни адам оларға мойынсұну, дұға етіп жалбарыну, үміт ету, қорқу, көмек тілеу, тәуекел ету арқылы олардан ешнәрсе ала алмайды. Бұл туралы Аллаһ Тағала былай деді:

«أَيُشْرِكُونَ مَا لَا يَخْلُقُ شَيْئًا وَهُمْ يُخْلَقُونَ. وَلَا يَسْتَطِيعُونَ لَهُمْ نَصْرًا وَلَا أَنفُسَهُمْ يَنصُرُونَ».

«Олар ешнәрсені жаратпаған, өздері жаратылған нәрселерді Аллаһқа серік қоса ма? (Аллаһқа серік қосқан нәрселері) оларға жәрдем ете алмайды, әрі тіпті өздеріне де жәрдем ете алмайды» («әл-Әғраф» сүресі, 191-192–аяттар).

«وَالَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِهِ لَا يَسْتَطِيعُونَ نَصْرَكُمْ وَلَا أَنفُسَهُمْ يَنصُرُونَ».

«Ал сендердің Аллаһтан өзге жалбарынғандарың сендерге жәрдем ете алмайды. Олар тіпті өздеріне де жәрдем ете алмайды» («әл-Әғраф» сүресі, 197–аят).

Адамзаттың басым бөлігі Аллаһты Раббы, Жаратушы, Ризық Беруші, Иелік етуші деп мойындайды, — әрі мұның барлығы раббылықтағы бірқұдайшылыққа жатады, — бірақ сонымен бірге Оған құлшылық етуде ешкімге пайда да, зиян да келтіре алмайтын, ешкімге ешнәрсе бере де алмайтын, ала да алмайтын әртүрлі пұттарды, мүсіндерді, дүниеден өткен салиқалы адамдардың әруақтарын, періштелерді, жұлдыздарды және ағаштарды Оған серік қосып жатады.

Бұл туралы Аллаһ Тағала былай деді:

«وَمَا يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُم بِاللَّهِ إِلَّا وَهُم مُّشْرِكُونَ».

«Олардың басым бөлігі Аллаһқа серік қосқан күйде иман келтіреді» («Юсуф» сүресі, 106–аят).

Ихлас сүресі

Таухид (араб.: سورة التوحيد ‎) сүресінде жазылады:
بِسۡمِ اللّٰہِ الرَّحۡمٰنِ الرَّحِیۡمِ

1. قُلۡ هُوَ اللّٰہُ اَحَدٌ

1. اَللّٰہُ الصَّمَدُ

1. لَمۡ یَلِدۡۙ وَ لَمۡ یُوۡلَدۡ

1. وَ لَمۡ یَکُنۡ لَّہٗ کُفُوًا اَحَدٌ

Жуық аудармасы Халифа Алтай бойынша:

Аса қамқор, ерекше мейірімді Аллаһның атымен бастаймын.

1. (Мұхаммед Ғ.С. оларға) айт: Ол Аллаһ, біреу ақ.
2. Аллаһ мұңсыз. (Әр нәрсе оған мұқтаж)
3. Ол тумады да, туылмады.
4. Әрі оған ешкім тең емес.

Ислам дінінің іргетасы таухид сенімі. Таухид – Алла жалғыз дегенді білдіреді. Қасиетті Құранда бұл ақиқат былай деп баян етілген: «Сендердің құдайларың – жалғыз бір Құдай. Одан өзге тәңір жоқ» («Бақара» сүресі, 163-аят).

Иә, Алла Тағала – жалғыз. Оның теңдесі, ұқсасы немесе серігі жоқ. Ол тумаған, туылмаған. Жалғыздық Құдайға жарасады деген мәтел осы сенімді білдіреді. Біз көріп тұрған және бәзге көрінбейтін барлық нәрсенің жаратушысы Жалғыз Алла. Жаратуда да Алла жалғыз. Одан өзге жаратушы жоқ. Алла бүкіл кемшілік, нұқсандық атаулыдан пәк.

Құлшылық тек Аллаға ғана жасалады. Одан өзгеге құлшылық жасауға болмайды. Таухид сенімі «Ықылас» сүресінде былай деп баян етілген: «(Оларға) айт: Ол – Аллаһ, нағыз жалғыз Құдай. Аллаһ –Самад (Өзі ештеңеге мұқтаж емес, алайда барлық жаратылыс түп-түгел Оған мұқтаж). Ол тумаған да, туылмаған Сондай-ақ Оған тең келетін ешкім де, еш нәрсе де жоқ» («Ықылас» сүресі, 1-4-аяттар).

Алланың жалғыздығына сенім жүректерді ортақ бір мақсатқа біріктіретін, мұсылмандар арасындағы бірлік-ынтымақты күшейтетін маңызды күш.

Аллаһтың есімдері

1. اللهАлла – Оның (Алла Тағаланың) бар екендігі және Оның иләһи сипаттарын білдіретін есім. Раббымыздың ең ұлық есімі. Кім Жаратушының осы әдемі есімін күніне 1000 рет қайталап зікір етсе, иманы берік болады.

2. الرَّحْمَنُ Әр-Рахман – Аса қамқор. Оның қамқорлығы Өзі жаратқан бүкіл мақұлықтарына тиесілі. Қамқоршы Алла Тағала мұсылмандардың, сондай-ақ кәпірлердің өмірлік қажеттерін өтейді. Алланың бұл есімін зікір еткен адамның ойлау және жаттау қабілеті күшейеді. Сондай-ақ, ол адам қаталдықтан арылады.

3. الرَّحِيمُ  Әр-Рахим – Ерекше мейірімді, Рахымды. Бір жақсы іс үшін бірнеше есе береген және ешқашан сауап істерді жоймайды. О дүниеде тақуа мұсылмандарға мейірімді болады. Кімде-кім бұл есімді 100 рет атап жүрсе, қайғы-қасіреттен аман болады.

4. المَلِكُ Әл-Мәлик – Патша, Ол қалай басқарам десе де Өзі біледі. Оған кеңесші керек емес. Оған барлығы тәуелді. Мұсылман адам бұл есімді зікір етіп жүрсе, қаржыдан қысылмайды.

5. القُدُّوسُ Әл-Қуддусу – Қасиетті, Өте пәк, кемшіліктерден пәк және адам баласының ойына келетін пішін-келбеттен тыс.

6. السَّلاَمُ Ас-Сәлам – Есендік беруші. Жетіспеушіліктерден пәк. Өзінің жаратқан мақұлықтарына амандық береді. Егер бұл есімді 99 рет оқып, науқасты ұшықтаса, шипа табады.

7. المُؤْمِنُ Әл-Мумин – Қорғаушы, Сенуші. Өзі туралы ұлық кітаптар мен пайғамбарлар арқылы білдіртеді. Өзінің сүйікті құлдарын қауіп-қатерден сақтайды.

8. المُهَيْمِنُ Әл-Мухаймин – Үстем, Қорғаушы. Баршаның үстінде билік жүргізеді және бәрі де Оның иелігінде. Жаратқан мақұлығының үстінен қарап, бақылап тұрады. Кімде-кім бұл керемет есімді ғұсыл алғаннан кейін екі рәкағат намаз оқып, 100 мәрте шынайы ықыласпен айтса, Алла Тағала оны рухани тазартады.

9. العَزِيزُ Әл-Азиз – Аса зор, Ұлық, Қуатты, зор кеңшілік Иесі. Онымен ешкім теңесе алмайды. Кімде-кім Алланың бұл көркем есімін таң намазынан кейін 40 рет қайталап оқыса, Алла Тағала оны қаржы мәселесінде басқалардан тәуелсіз етеді.

10. الجَبَّارُ Әл-Жәббар – Аса өктем. Билік пен қуат Иесі. Нені қаласа, соны кімге де болсын істете алады.

11. المُتَكَبِّرُ Әл-Мутәкәббир – Паң, ұлылық және биіктік Иесі. Кім бұл көркем есімді зікір етіп жүрсе, халық арасында құрметті болады.

12. الخَالِقُ Әл-Халиқ – Жаратушы. Мақұлықтарын Өз еркімен жаратады. Ол әр нәрсені көркем түрде жаратады.

13. البَارِىءُ Әл-Бари – Жаратушы, жоқтан бар етуші. Жаратқан мақұлықтарына әр түрлі пішін және бейне береді. Алла әрдайым жаратуда. Егер бала таба алмаған әйел 7 күн ораза ұстап, «Әл-Бари, Әл-Халиқ, Әл-Мусаууир» деп 21 рет айтып суға дем салып аузын сол сумен ашып, шынайы ықыласпен жалғыз Алла Тағалаға дұға етсе, оған Жаратушы нәресте береді.

14. المُصَوِّرُ Әл-Мусаууир – Келбет беруші. Өзінің қалауымен әрбір жаратқан нәрсесіне өзгеше келбет және әр түрлі пішін береді. Миллиардтаған келбет жаратқан Алла Тағалаға ешкім теңесе алмайды.

15. الغَفَّارُ Әл-Ғаффар – Аса жарылқаушы. Күнә және жаман істерді кешіруші. Бұл дүниеде құлдарының жамандықтарын жасырып, қияметте күнәларын кешіріп, жарылқайды. Кім осы әдемі есімді жұма намаздан кейін 100 рет қайталаса, оған Алла Тағала ғафу етеді. Ал кім екінті намазынан кейін «Иә Ғаффар ғфирли» деп айтып жүрсе, Алла Тағала оны кешірім еткен құлдардың қатарына қосады.

16. القَهَّارُ Әл-Қаһһар – Өте үстем, Қаһарлы. Өзіне қарсыларды қатты азаппен қорлайды, өлтіреді не болмаса көпшіліктің алдында беделін түсіреді. Оның жазасынан ешкім аман қалмайды. Дүние сәнін жақсы көретін пенде Алланың бұл есімін қайталап Оған мойынсұнып жүрсе Алла Тағала ол адамның иманын күшейтеді.

17. الوَهَّابُ Әл-Уаһһаб – Өте жомарт, Береген. Адамдарды Өз нығметтерімен ризықтандырады. Берем деген нәрсесін береді. Кімде-кім дұғада бұл есіммен Аллаға жалбарынса, ол ешқашан қайыршы болмайды.

18. الرَّزَّاقُ Әр-Раззақ – Ризық, тамақ беруші. Алуан түрлі ризықтарды жаратады және сол ризықтарымен мақұлықтарын ризықтандырады.

19. الفَتَّاحُ Әл-Фәттах – Жақсылық жасаушы. Асқан мейірімінен құлдарына төгіп беріп, жақсылық істейді. Шындықты әшкерелеп, өтірікті өрге асырмайды. Кімде-кім өзінің оң қолын кеудесіне қойып Алла Тағаланың бұл әдемі есімін таң намазынан кейін 70 рет қайталаса, жүрегі нұрланады, көңілі шаттанып жәй табады.

20. العَلِيمُ Әл-Алим – Бәрін білуші, Терең білім иесі. Ол әр нәрсені толық біледі және де Ол білмейтін ешнәрсе жоқ. Алла Тағала – білушілердің білушісі. Алла Тағала ғайыпты да, көмескіні де біледі. Кім бұл есімді атап, зікір етіп жүрсе Алла Тағала оған білім мен даналықтың есіктерін ашады.

21. القَابِضُ Әл-Қабид – Қысып алушы. Кімге қаласа, ризығын береді, қаласа бермейді. Кім бұл есімді қайталап айтып жүрсе, аш-зарыққан болмас.

22. البَاسِطُ Әл-Басит – Жаюшы. Өз ризық нығметтерін қалаған құлдарына береді.

23. الخَافِضُ Әл-Хафид – Түсіруші. Алла Тағала кәпірлерді тозақтың түбіне түсіреді және кәпірлерге қайғы, мұң-зар мен азап береді. Кім Алла Тағаланың бұл ғажайып есімін 500 мәрте зікір етсе, Хақ Тағала оның дұғасына жауап береді.

24. الرَّافِعُ Әр-Рафиғ – Көтеруші, Биіктетуші. Өзіне жақын құлдардың беделін бұл дүниеде де, ақыретте де көтереді.

25. المُعِزُّ Әл-Муиз – Қуат беруші. Өзінің мүмин құлдарына мықты қуат береді. Олардың мойынсұнғандары үшін күнәларын кешіріп, жәннатта құрметті орын береді.

26. المُذِلُّ Әл-Музил – Кемсітуші. Кәпірлерді мойынсұнбағандықтары үшін кемсітеді, оларға «азап үйін» –  тозақты дайындайды.

27. السَّمِيعُ Әс-Сәмиғ – Әр нәрсені Есітуші. Әр естілетін дыбыс ғайып айтылса да Оның есітуінен тыс қалмайды. Ол құпияның бәрін біледі. Оның ести алмайтын нәрсесі жоқ. Ол T барлық сыбыс, дыбысты естиді.

28. البَصِيرُ Әл-Басир – Көруші. Ол бәрін Көреген. Адам және басқа мақлұқтар көрмейтінін бәрін көреді. Оған көрінбейтін зат жоқ. Ол ғайыпты да көреді.

29. الحَكَمُ Әл-Хакәм – Хәкім. Қазы, Төреші. Соттың үкімі Оның құзырында. Оның үкімі кесімді. Оны ешкім сынай алмайды және Алланың үкімдерін кемсітіп, жамандауға ешкімнің хақысы жоқ. Кім дәрет алып, осы есімді күніне 99 рет зікір етсе Алла Тағала оның жүрегін нұрландырады.

30. العَدْلُ Әл-Ғадилу –  Әділ, Адал. Ол кімге болмасын, ешбір әділетсіздік жасамайды. Ол өз шешімдерінде әділ.

31. اللَّطِيفُ Әл-Ләтиф – Жұмсақ, зор кеңшілік Иесі. Өзінің құлдарына өте ілтипатты. Өз құлдарының істерін толық біледі және адамдардың мінездеріне жұмсақтық салады.

32. الخَبِيرُ Әл-Хабир – Толық хабар алушы. Барлық істер оның қалауымен жасалады. Ол ешқашан хабарсыз қалмайды. Жаратушының бұл көркем есімін қайталаған адамды Алла Тағала қанағатты етеді.

33. الحَلِيمُ Әл-Халим – Ерекше Мейірімді, Өте Жұмсақ. Азабын тездетпейді, бірақ малғұн шайтанға еріп, күнәлі іс жасағандарға азабы жақын.

34. العَظِيمُ Әл-Ғазим – Аса зор, кеңшілік Иесі, Мәртебелі, Ең Ұлы. Оның мәртебесінің басы да, соңы да жоқ.

35. الغَفُورُ Әл-Ғафур – Кешіруші, күнәларды кешуші. Кешірім сұраушыларды күнәлары үшін қолға алмайды, жаман істерін жақсы амалдарға ауыстырады.

36. الشَّكُورُ Әш-Шәкур – Шүкірді қадірлеуші. Адамдарға шүкірлік айтқаны үшін мәрхамет етеді. Құлдарына көркем істері үшін ізгілік етеді.

37. العَلِىُّ Әл-Ғалиу – Өте биік, Жоғары, Мәртебелі. Адамдардың сезім, сана және басқа қабілетіне келетін бейнелерден тыс, одан жоғары. Ол әр уақытта биіктікте.

38. الكَبِيرُ  Әл-Кәбир – Ұлық, Ең Ұлы, Абырой және мәрхамет иесі. Адамдардың ойлау, көру және сезу мүшелерінен тыс.

39. الحَفِيظُ Әл-Хафиз – Қорғаушы. Сүйікті құлдарын жамандық пен кесірден сақтайды. Өз құлдарының сауап істерін қиямет күні мәрхамет ету үшін жазып, сақтайды. Алла Тағала – әлсіздердің жәрдемшісі.

40. المُقِيتُ Әл-Муқит – Азық беруші. Азықты жаратып мақұлықтарына таратып береді. Даналықты және білімді жүректерге жеткізеді.

41. الحَسِيبُ Әл-Хасиб – Есеп беруші, Жеткізуші. Өз құлдарының қажеттерін өтейді.

42. الجَلِيلُ Әл-Жәлил – Биік, Үлкен, Өз ұлығында өте биік. Қадір-қасиетінде аса Ұлы.

43. الكَرِيمُ Әл-Кәрим – Құрметті, Мәрхамет иесі, ізгілік істеуші. Оның рахымында шек жоқ. Ізгілігі ешқашан таусылмас. Уәде берсе, толығымен орындайды.

44. الرَّقِيبُ  Әр-Рақиб – Қараушы, Бақылаушы. Ол әр нәрсені көріп, біліп тұрады. Ешнәрсе оның алдынан өтпей кетпейді.

45. المُجِيبُ Әл-Мужиб – Жауап беруші. Оған дұға етіп жалбарынған құлдарына жауап береді. Ол адам баласы үшін не нәрсе пайда беретінін біледі. «Иә Мужибу дағуати тәммәти» деп дұға етілсе, Жауап беруші Хақ тағаланың жауап беруі сөзсіз.

46. الوَاسِعُ Әл-Уасиғ – Қоршап алушы, толтырып салушы. Ол Өз құлдарын ризықтармен бөлейді. Мәрхаметін тақуа құлдарына төгіп, байытады.

47. الحَكِيمُ Әл-Хаким – Даналық Иесі, қате жасаудан пәк. Қате жасау Оның даңқына сай келмейді. Ол әр нәрсені өз орнына қояды.

48. الوَدُودُ Әл-Уәдуд – Ізгілік істеуші, Сүюші. Мақұлықтарын жақсы көреді. Сөйтіп, Ол мәрхаметі, мейірімі және ризықтары арқылы Өзі туралы білдіртеді.

49. المَجِيدُ Әл-Мәжиид – Даңқты, Құрметті. Өз істерінде Көркем. Ол дүниені ризықтарымен толтырады.

50. البَاعِثُ Әл-Бағис – Тірілтуші, Жіберуші, Қайта өмір беруші. Өлілерді есеп беру үшін тірілтеді. Өз елшілерін (пайғамбарларын) адамдарға жібереді.

51. الشَّهِيدُ Әш-Шахид – Куә. Ол анығын да, белгісізін де біледі және соған Куә. Алла Тағала Өзінің иләһи сипаттарыменен жалғыз Құдай екенін білдіртеді.

52. الحَقُّ Әл-Хақ – Шындық иесі. Хақ Тағала әрбір нәрсені өз даналығымен жаратты. Қабірдегілерге есеп беру үшін және жәннат немесе тозаққа жіберу үшін тірілтеді.

53. الوَكِيلُ Әл-Уәкил – Басқарушы. Өкіл иесі Алла Тағала барлығын басқарады. Құлдары Оған тәуекел етіп, тәубе келтіреді.

54. القَوِىُّ   Әл-Қауи – Қуатты, Мықты, Құдіретті. Оның шамасы әр нәрсеге жетеді.

55. المَتِينُ Әл-Мәтин – Мықты, Тұрақты, Құдіретті. Оның күшіне ешкімнің қуаты жетпейді. Ол ешқашан әлсіз немесе шамасыз бола алмайды.

56. الوَاسِعَُ Әл-Уасиғ – Қорғаушы. Ол тақуаларды (әулиелерді) жақсы көреді және оларға мықты қуат береді. Кәпірлердің беделін бұл дүниеде де, о дүниеде де түсіреді.

57. الحَمِيدُ Әл-Хамид – Пәктеулі, Дәріптеулі, Мақтаулы. Мадақ Иесі. Алла Тағаланы кәпірлер мен екіжүзділерден басқасының бәрі мадақтайды.

58. المُحْصِى Әл-Мухси – Санаушы. Ол бәрін санайды. Оған ешкім санауға бөгет жасай алмайды. Ол бір нәрсеге көңіл бөліп басқаны назарынан тыс қалдырушы емес.

59. المُبْدِىُْ Әл-Мубди – Бастаушы. Ол қандайда бір жаратылысты жаратар алдында ешбір бейне, мысалсыз жаратты.

60. المُعِيدُ Әл-Муғид – Қайтарушы. Ол тірілерді өлілерге айналдырады және оларды қайтадан бастапқы қалпына келтіреді. Егер мал, мүлік немесе адам жоғалса Алла Тағаланың осы көркем есімін 70 рет қайталап дұға етсе, жоғалған нәрсе Алла Тағаланың қалауымен қайта оралады.

61. المُحْيِى Әл-Мухи – Тірілтуші. Ол денелерге жан салып тірілтеді. Егер біреу бұл есіммен Алла Тағалаға жалбарынса, шипа табады.

62. المُمِيتُ Әл-Мумит – Өлтіруші. Денелерден жан алып өлтіреді. Ақыреттің қайғы-мұңның дәмін татпау үшін Алла Тағаланың осы атын көбірек қайталап, зікір етіп жүру керек.

63. الحَىُّ Әл-Хай – Тірі. Ол мәңгі өмір сүреді, мәңгі болды және мәңгі болады. Оның тірі болуының басы да, соңы да жоқ.

64. القَيُّومُ Әл-Қайюм – Бәрінің үстінде тұрушы. Әрбір заттың үстінен қарайласып оған Қамқоршы болып тұрады. Әр нәрсе тек Алла Тағаланың қалауымен тұрады. Өздігінен мықты тұрушы.

65. الوَاجِدُ Әл-Уәжид – Бай, Табушы. Нені тапқысы келсе, сәтінде-ақ табады, өйткені бүкіл жаратылыс оның құзырында. Ол ештеңені жоғалтушы емес.

66. المَاجِدُ Әл-Мәжид – Құрметті, Сыйлы. Ол жақсы қасиеттерді иемденеді. Құрмет пен сый оған тән.

67. الوَاحِدُ Әл-Уахид – Жалғыз. Барлық Құдайлық сипаттар Оған тән. Одан басқа Құдай жоқ. Алла Тағала расында жалғыз, сондықтан Аллаға ғибадат етіледі.

68. الصَّمَدُ Әс-Самад – Ешнәрсеге мұқтаж емес. Адамдардың қажеттерін өтеп беруші Алла Тағала, сол үшін құлдары Оған бұл көркем атымен жалбарынады. Ол – аса Құдіретті, Қуатты.

69. القَادِرُ Әл-Қадир – Мықты, Қадірлі. Оны мақұлықтар қадірлейді. Оған ешкімнің көмегі керек емес. Оның әр нәрсеге шамасы жетеді.

70. المُقْتَدِرُ Әл-Муқтадир – Құдіретті. Не істегісі келсе, соны істеуге қуаты жетеді. Оның істей алмайтын ісі жоқ.

71. المُقَدِّمُ Әл-Муқаддим – Алға шығарушы. Өз пайғамбарларын алға шығарады. Өзіне инабатты құлдарын тура жолға салады. Оларды ұлық дәрежелерге көтереді.

72. المُؤَخِّرُ Әл-Муаххир – Артқа тартушы. Өз жауларын артта қалдырады. Ол Өзі мен кәпірлердің арасына бөгет перде салады.

73. الأَوَّلُ Әл-Әууәл – Бірінші, Алғашқы. Баршаның алдында. Ол мәңгі тұрады. Оның алдында ешбір зат болған емес.

74. الآخِرُ Әл-Ахир – Соңғы, Ақырғы. Барша мақұлық қиямет күні қайтыс болғанда, Алла Тағала тірі болады. Оның соңы жоқ. Кім күніне осы көркем есімді 1000 рет зікір етсе, Алла Тағаланың махаббаты баурап алады, сол адам нәпсіқұмарлықтан арылып, көз жұмғанда иманмен қайтады.

75. الظَّاهِرُ Әз-Заһир – Анық, Көзге көрініп тұрушы. Ол Өзін аяттары (күн, ай, жұлдыз т.б.) арқылы бар екенін анық көрсетіп тұрады.

76. البَاطِنُ Әл-Батин – Көрінбей тұрушы, Ішкі. Ол мақұлықтардың көзіне көрінбейді. Ол мақұлықтардың не ойлап, не қоятынын біледі және олар не нәрсеге ұшырайтындарын меңгеріп тұрады.

77. الوَالِى Әл-Уали – Басқарушы, Уәлі. Ол әр нәрсенің басқарушысы. Ол не бұйрық берсе, сол мезетте бұлжытпай орындалады. Ол Өз қалауымен және даналығымен билік жүргізеді. Үкімдерін іске асырады.

78. المُتَعَالِ Әл-Мутаәли – Биікке көтерілуші (Самғаушы). Мақұлықтардың сипаттары Оған тән емес. Пайғамбарлардың сипаттарын биік дәрежеге көтереді.

79. البَرُّ Әл-Бәрр – Ізгілік істеуші. Ол ешуақыт жаманшылық істемейді. Құлдарға ізгілік және қамқорлық етеді.

80. التَّوَّابُ Әт-Таууәб – Тәубені қабылдаушы. Ол әрдайым адамдардың шынайы жасаған тәубесін қабыл етеді. Тәубе етушілерге ғафу етіп, оларға рахым-мейірімін төгеді. Кім залымның зұлымдығына қарсы Алланың бұл есімін 10 рет айтса, зұлымдығына ұшырамайды.

81. المُنْتَقِمُ Әл-Мунтақим – Есе әперуші. Ол Өзіне мойынсұнбайтын құлдарын істеген амалына қарай азаптайды.

82. العَفُوُّ Әл-Ғафуу – Аса кешірімді, Ғафу етуші. Адамдар жалбарынып кешірім сұрағанда күнәларын жойып, сауап істерін қалдырады. Бұл есіммен Алла Тағалаға жалбарынып артынан «Аллаһумма иннәкә ғафуун карим, тухиббуль ғафуа, фағфу ғаннә» десе, оның күнәлары кешіріледі.

83. الرَّءوُفُ Ар-Раууф – Қамқоршы. Алла Тағала Өз құлдарына жақсылық пен қамқорлық жасайды.

84. مَالِكُ المُلْكِ Мәликул Мүлк – Мүліктердің Патшасы. Иелігі өте зор. Байлық қазынаның барлығы, күллі мүлік – Оның қолында. Кім осыны көп қайталап жүрсе, Алла Тағала Өз байлығынан төгіп береді.

85. ذُو الجَلاَلِ وَ الإِكْرَامِ Зүл-Жәләли уәл Икрам – Құдірет және құрмет Иесі. Өзінің ұлы сипаттары үшін құрметті және атақты болады.

86. المُقْسِطُ Әл-Муқсит – Әділ. Шешімдерінде өте Әділ. Әрбір қиянат жасаған мен зиянға ұшырағанды о дүниеде сұрайды және істеген амалдарына қарай жәннат немесе тозаққа жібереді.

87. الجَامِعُ Әл-Жәмиғ – Жинаушы. Қиямет күні «Махшарда» бүкіл адамдарды жинайды. Ол біреуін де қалдырмайды.

88. الغَنِىُّ Әл-Ғани – Өте бай. Оған ештеңе керек емес. Барша мақұлық Алла Тағаладан қажеттерін сұрайды және Оған тәуелді.

89. المُغْنِى Әл-Муғни – Байытушы. Өзінің қай құлын байытқысы келсе, шексіз ризық беріп байытады. Осы арқылы сынайды. Байлықтың барлығы Оған қайтарылады.

90. المَانِعُ Әл-Мәниғ – Харам етуші, рұқсат бермеуші. Ол Өз құлдарына кейбір нәрсені харам етеді. Өзінің сүйікті құлдарын залымдардан қорғайды.

91. الضَّارُّ Әд-Дзарр – Қалағанын зиянға душар етуші. Азап ретінде кейбір құлдарына күнәлары үшін зиян келтіреді.

92. النَّافِعُ Ән-Нафиғ – Пайда беруші. Өз жаратқан мақұлықтарына пайда береді. Кейбір құлдарының пайдасын көбейтеді.

93. النُّورُ Ән-Нуру – Нұрландырушы, Нұр беруші. Әртүрлі жетіспеушіліктерден пәк. Бұл дүниені Өз нұрымен нұрландырып тұрады. Соқырға нұрды көру үшін көз нұрын, жанар береді. Адасқандарды тура жолға салады. Осы керемет есімді қайталап жүрген адам қайғыға салынбайды.

94. الهَادِى Әл-Һәди – Апарушы, Жүргізуші, Ілестіруші. Мустақим жолға салушы. Жүректерді хақты табу үшін бағыттайды. Дінде немесе дүнияуи амалда пайда беретін нәрсеге жолықтырады.

95. البَدِيعُ Әл-Бәдиғ – Жаратушы. Ешбір нұсқа, мысалсыз жаратады. Оның биік сипаттарына ешкім жете алмайды.

96. البَاقِى Әл-Бақи – Бақи, Мәңгі. Ол мәңгілік жасайды. Ол тірілмейді де, өлмейді. Егер бұл есімді күніне 1000 рет қайталап жүрсе, Алла Тағала қасіреттен аман сақтайды.

97. الوَارِثُ Әл-Уарис – Мұра Иесі. Барлық мұра Алла Тағалада.

98. الرَّشِيدُ Әр-Рашид – Салушы. Ол Өз құлдарын пайда беретін жолға салады. Өз даналығымен билік жүргізеді.

99. الصَّبُورُ Әс-Сабур – Сабыр иесі. Ол сабырмен құлдарының күнәларын кешіріп, азабын тездетпейді. Кім осыны меңгеріп, 100 рет Алланы еске алып зікір етсе, сол күннің бәле-жаласынан аман жүреді.

Тағы қараңыз

Монотеизм