Терсек мәдениеті

Терсек мәдениеті – энеолит дәуірінің соңғы кезеңдерінде Қостанай облысы Торғай өңірін мекендеген тайпалардың мәдениеті (б.з.б. 3-мыңжылдықтың ортасы – 2-мыңжылдықтың басы). Алғаш рет 1940–50 ж. А.А.Формозов зерттеулерінде «терсек тұрақтары», «терсек-қарағай мәдениеті» жайлы айтылады. Бұл мәдениеттің неғұрлым толығырақ мінездемесі 1980–90 ж. С.Қалиева, В.Н.Логвин зерттеулері барысында қалыптасты.

Энеолит дәуірінен қалған ескерткіштер.

.

1980 жылдардың ортасына қарай белгілі болған 30-ға жуық ескерткіштің ішінде біршама жақсы зерттелгендері Соленое озеро-1, Дүзбай-2, Дүзбай-3, Бестамақ, Құмкешу-1, Қожай-1, Қайыңды-3, Евгеньевка-2, Тоқанай-2 сияқты тұрақтардан алынған деректер. Қазбаларда табылған жануарлар сүйектерінің арасында, әсіресе, жылқы сүйектері көп. Ғалымдардың пайымдауынша, Терсек мәдениеті тайпалары ертеден қалыптасқан аңшылық-терімшілікпен қатар, малшылықты меңгерген; оның ішінде, әсіресе, жылқы түлігін көп өсірген болуы мүмкін. Терсек мәдениетінің қола дәуірінің андрон мәдениетіне тигізген ықпалы тереңірек зерттелмеген.