Туғызған ата-ана жоқ...

«Туғызған ата-ана жоқ...» — Абайдың 1896 жылы жазған өлеңі.

• Көлемі әрқайсысы 4 тармақтан туратын 3 шумақ.
• Адам баласының өлшеулі ғұмырының әр кезеңі Абай поэзиясынан елеулі орын алған.
• 1892 жылы жазған «Ысытқан, суытқан» атты өлеңінде кәріліктің шаң бере бастағаны, көңілі құрғырдың оны мойындағысы келмейтіні баяндалса, бұл өлеңінде отыз күн ойын, қырық күн тойын өткізіп, ұзатылған қызбен бірге үдере көшкен ауылдың жұртында құлазып қалған жалғыз мазар секілді кәрілік деген нәубетті шын мойындайды.
• Дүние-тірліктің аулақтап кеткенін біле тура «Жат қораны күзеткен қартаң шалда сана жоқ» екенін сыпайы мысқылмен жеткізеді. Өлең 8 буынды қара өлең ұйқасымен жазылған.
• Алғаш Санкт-Петербургте жарық көрген «Қазақ ақыны Ибраһим Қунанбайұғылының өлеңі» атты жинақта жарияланды. Өлең басылымдарында аздаған текстологиялық өзгерістер кездеседі.
• Мүрсейіттің қолжазбаларында, 1939, 1945, 1954 жылғы басылымдарында 2-шумақтың 1-жолы «Толайын десе шара жоқ» делінсе, 1957, 1977 жылғы жинақта 1933 жылғы басылым негізінде «Тулайын десе шара жоқ» болып алынған. Туынды ағылшын, араб, қарақалпақ, қырғыз, орыс, өзбек, татар, тәжік, түрікмен, Ұйғыр тағы басқа тілдерге аударылған.

Өлең

Туғызған ата ана жоқ,

Туғызарлық бала жоқ.

Туысқан туған, құрбылас

Қызығымен және жоқ.

Тулайын десе шара жоқ,

Толықсып жүрер шама жоқ.

Ұйқы мен астан дәм кетіп,

Сақалда, шашта қара жоқ.

Байбайшыл тартып, баға жоқ.

Жастарға жаппас жала жоқ.

Жат қораны күзеткен

Қартаң шалда сана жоқ.