Тұз тектоникасы

Тұз тектоникасы - жер қойнауының терең деңгейіндегі тұзды қабаттардың беткі тау жыныстары аймағына қарай көтерілу процесі.

Осы процесс нәтижесінде тұз күмбездері, тұзды штоктар, тұзды белестер мен тұзды дөңдер қалыптасады.

Тұз тектоникасының көрініс беруі тұзды қатқабатты көмкерген тау жыныстары тығыздығының әр түрлі болуынан туындайтын қысым айырмашылықтары, іргетас бетінің кедір-бұдыр болуы, терең жарылымдардың ұшырасуы, т.б. факторлармен сипатталады. Біртіндеп жоғары көтерілген тұз жас тау жыныстарының беткі қабатын теседі. Күмбез ядросы жер бетіне шығып, кейде тау жынысы қабаттарымен жабылады. Осы тау жыныстары әр түрлі бағыттағы жарылымдармен (лықсулар) тілінгенде, қатпарлық төмендеп, грабен тәрізді құрылымдар пайда болады. Тұз күмбездері мен антиклиналдарының төбелерінде және қанаттарында мұнай мен газ кендері орналасады; тұз ядросынан тастұз, калий тұзы өндіріледі.

Тұз тектоникасы Каспий маңы ойысында, Мексика шығанағы ойысында, жағалауларда ерекше күшті дамыған. Осы аймақтардың тұз күмбездерінде үлкенді-кішілі мұнай-газ кендері бар. Тұз тектоникасы платформалардың қалың тұз қабаттарын кіріктірген шөгінді тысының көлденең қимасында жиі көрініс береді.