Тұрысбек Маманұлы

Тұрысбек Маманұлы (1844, бұрынғы Жетісу облысы Қапал уезі, Ақтасты мекені – 1904, сонда) – қазақ кәсіпкері, Алаш жақтаушысы, зиялысы. Маман Қалқабайұлы, байдың тұңғыш ұлы. Қапал қаласындағы Якобия медресесінде білім алған. Жастайынан татар, орыс тілдерін білген орыс-татар саудагерлерімен араласып, сауда-саттықпен айналысқан.

Өмірбаяны

• Орта Азия қалаларындағы базарларға мал айдап апарып, күнделікті тұрмысқа қажетті бұйымдарға айырбастаған.
• Жетісу өңірінде – Қапал, Тасбөгет, Ақсу, Саркент, Лепсі елді мекендерінде дүкен ашып, байыған.
• 1873 жылы ол Арасан болысының басқарушылығына сайланған соң Қарасу мен Сүттіген өзендерінің аралығындағы жазыққа қала сала бастады.
• Көкқия тауының бұлақтарын бұрып, Қараағаш атанған қала ортасынан тоған байлатты, сортаң жазықты көк жасыл шұратқа айналдырды. Бұл жер Қытайға, Құлжа мен Үрімшіге баратын сауда жолы болғандықтан керуен сарайын салдырды.
• 1878 жылы ол қажылық сапармен Меккеге барып келген соң Қараағашта мешіт және медресе салуға кірісті.
• 1899 жылы ашылған медреседе оқу араб тілінде жүргізіліп, жергілікті балалар мұсылмандық шарттарынан (әптиек, мұхтасар, аллаяр, т.б.) дәріс алды.
• 1895 жылы Тұрысбек екінші рет қажылық сапармен Меккеге барып келді.
• 1904 жылы науқастанып, қайтыс болған Тұрысбектің ісін інісі Сейітбаттал қажы жалғастырып, Қапал өңірінде оқу-ағарту жұмысын жандандырды; қ. “Мамания” мектебі.

Дереккөздер

• Қазақ энциклопедиясы
• Мамания, тарихи деректер, естеліктер… (құраст. Ж.Қалиұлы), А., 1999.