Тәжікстан Қарулы Күштері
Тәжікстан Қарулы Күштері (тәж. Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон) — Тәжікстан Республикасының мемлекеттік әскері.[1] 1993 жылы құрылған Тәжікстан әскерінің Жоғарғы Бас Қолбасшысы — Тәжікстан президенті.
| Тәжікстан қарулы күштері тәж. Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон орыс. Вооружённые силы Таджикистана | |
|---|---|
 | |
| Құрылғаны | 23 ақпан 1993 |
| Күштер тараулары | Құрлық күштері Әуе күштері Ұтқыр күштерҚауіпсіздік күштері ∟ Ұлттық Ұлан ∟ Ішкі әскерлер ∟ Шекара әскерлері |
| Қолбасшылық орналасуы | Душанбе |
| Басшылық | |
| Жоғарғы Бас Қолбасшысы |  Эмомали Рахмон
|
| Қорғаныс министрі |  Генерал-Полковник Шерәли Мирзо
|
| Бас штабтың бастығы |  Генерал-Лейтенант Эмомали Собирзода
|
| Әскери қызметі | |
| Әскери қызметке шақыруы | 18 жасқа толғандар міндетті әскери қызмет өтейді; міндетті қызметтің ұзақтығы – 2 жыл |
| Әскери қызметке қатынаушылар |
1,556,415 ер, жасы 15–49 (2005), 1,568,780 әйел, жасы 15–49 (2005) |
| Әскери қызметке жарайтындар |
1,244,941 ер, жасы 15–49 (2005), 1,297,891 әйел, жасы 15–49 (2005) |
| Шақыруға жасы жеткендер, жыл сайын |
87,846 ер (2005), 85,869 әйел (2005) |
| Белсенді құрамы | 9,500 |
| Қор құрамы | 0 |
| Шығындары | |
| Бюджеті | $79,000,000 |
| ЖІӨ пайызы | 3.9 |
| Өнеркәсібі | |
| Сыртқы өтемшілер |  Ресей Қытай Франция Үндістан Иран Пәкістан Беларусь
|
| Қатысты баптар | |
| Тарихы | ТҚК қатысқан шайқастар: |
Басшылығы өңдеу
Тәжікстан Қауіпсіздік кеңесі Тәжікстан президентіне ұлттық қауіпсіздік мәселелері бойынша кеңес береді. Жоғарғы Бас Қолбасшы ретінде Тәжікстан президенті негізгі әскери басқару орталығы қызметін атқаратын «Қарулы Күштерді басқару орталығын» пайдалануға құқылы.
Әскерлерді жедел басқару мен Республиканың әскери доктринасы бойынша жоспарлар мен ұсыныстарды әзірлеуге жауапты Бас штаб болып табылады. Әскерлерді орналастыру жоспарын да Үкіметпен келісе отырып, Бас штаб әзірлейді.
Бөлімшелері өңдеу
Армиясы өңдеу
Тәжікстандағы азаматтық соғыстан кейін 1990 жылдардың ортасына қарай Ұлттық армияның саны шамамен 3,000 болды. Офицерлер корпусының басым бөлігі ресейлік, негізінен Ауған соғысының ардагерлері болды. Ресей Қорғаныс министрлігі Ұлттық армияны материалдық қамтамасыз етуді жалғастырды. Тәжікстандықтардың көбісі жалақының жоғары болуымен байланысты Ресей армиясында қызмет ететіндіктен армияның жеке әскери күшін құру қиын болды. Елдегі әскери қарсылыққа байланысты бұл режим Орталық Азия аймағындағы ең үлкен әскери күшке ие болды.
Тәжікстан армиясында 2007 жылы екі мотоатқыштар бригадасы, бір тау бригадасы, бір артиллериялық бригада, бір десанттық-шабуылдаушы бригада, бір әуе-десанттық-шабуылдаушы отряд және бір жер-әуе-зымырандық полкі болды.
Әуе күштері өңдеу
1990 жылдары Тәжікстанның әуе күштері болған жоқ және әуе қорғанысы үшін олар Ресей Әуе күштеріне сүйенді, бірақ үкімет бір авиациялық эскадрилья құруды жоспарлаған еді. 2007 жылы Әскери-әуе күштерінде 800 әскер мен 12 тікұшақ болды.
Тәжікстанның Әскери-әуе күштері шағын болып қала береді, өйткені Душанбе Тәжікстанға әуеден шабуыл жасалатынын күтпейді және Гиссардағы Ресей Әуе күштерінің бөлімшелері және Қазақстандағы басқа да ресейлік контингенттер мұндай шабуылды анықтайтынына сенеді.
Қаржыландыру үшін үкімет қарапайым шетелдік қорларға сүйенеді. 2013 жылы ақпанда Душанбеде Қарулы Күштердің құрылғанына 20 жыл толуына арналған шеру өтті. Шеру кезінде қаланың үстінен 20 тікұшақ ұшып өтті. Үндістан Тәжікстан мен Ресей Әскери-әуе күштері әуе базасын бөлісетін келісім жасады.[2]
2010 жылдың 6 қазанында Қаротегинде, Ёзғанд пен Тавилдараға жақын жерде Тәжікстан ұлттық гвардиясының Ми-8 әскери тікұшағы құлады. Тікұшақ қонуға әрекеттену кезінде электр желілеріне түсіп қалған. Тікұшақ жанды, аман қалған ешкім болмады. Бұл Тәжікстан авиациясындағы 1997 жылдан бергі ең көп адам өліміне әкелген апат болған.
Ұтқыр күштер өңдеу
Ұтқыр күштер — қарулы күштердің әуе-десанттық әскерлері. Оларды десантшылар деп атағанымен, Тәжікстан Әскери-әуе күштерінде ұшақтар аз болғандықтан, Мобильді күштер көбінесе тікұшақтардан шығады. 2007 жылғы 4 тамызда Қорғаныс министрлігі Ұтқыр әскерлерді мерекелеуге арналған Десантшылар күнін құрды.
Дереккөздер өңдеу
- ↑ majmilli ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН Дар бораи Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон (13.4.2017).
- ↑ John Pike Tajikistan Air Forces (ағыл.) (22.10.2013).