Төлегетай баба
Төлегетай баба (шамамен XV ғасыр) — қазақ батыры, тарихи тұлға, ел бастаған би, көш бастаған көсем.
| ТӨЛЕГЕТАЙ СҮЙІНІШҰЛЫ | |
| Лақап аты |
Төлетай |
|---|---|
| Туған күні |
шамамен 14 ғасыр |
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні |
шамамен 15 ғасыр |
| Мемлекет | |
| Әскер түрі | |
| Қызмет еткен жылдары |
14–15 ғасырлар |
| Атағы |
батыр, бас би, көсем, әмір |
| Шайқасы | |
Тарихи деректер
өңдеу
Деректер бойынша, Төлегетай баба – тарихи тұлға, Алтын Орданың билерінің бірі, найманның ақсүйектер әулетінен шыққан, Ақсопы әмірдің шөбересі Найман хандығының билеушісі Күшілік ханның ұрпағы. Наймандар жерді бөліп алғаннан кейін, Төлегетайдың үлесіне Сырдарияның сол жағалауындағы Өзкент қаласы тиеді. Бұл аймақтарда Төлегетай дана атанып, Қылышты батырмен танысады. Олардың достығы, құрметі мен бір-біріне деген сыйластығы ұрпақтарына үлгі боп қалды. Олардың кесенеслері (Төлегетай-Қылышты ата кешені) Жаңақорған ауданы, Әбдіғаппар ауылынан оңтүстікке қарай 7-8 км жерде орналасқан.
Аңыз бойынша, Төлегетай баба тек атақты жауынгер ғана емес, сонымен бірге күшті көріпкелдігімен де танылды. Әсіресе, оның жерасты суларының орналасуын дұрыс таба білу қабілеті ерекше аталады. Қуаң шөлді ландшафтты аймақтардағы сулармен мұндай сакралды байланыстың өзіндік ерекшелігі болды. Оның адамдардың бірлігі, әділеттілік пен біреумен бөлісу қабілеті туралы рухани өсиеттері әлі күнге дейін халық арасында айтылады.[1]
Найманнан – Белгібай, одан Сүйініш. Бұл күнде "Төрт Төлегетай" атанып жүрген Найманның төрт тайпасы: Қаракерей, Матай, Садыр, Төртуыл – Төлегетай бабаның немерелері.[2]
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Қазақстанның тарихи-мәдени нысандарының және жаппай зиярат ету орындарының альбомы/ ; ҚР Мәдениет және спорт министрлігі, Қазақ ғылыми-зерттеу мәдениет институты ; [жоба авторы Т. Бекбергенов ; бас ред. А. Р. Хазбулатов]... – Астана : [б. ж.], 2018. - 495 б., суретті; . – Библиогр.: 490 б. . – 100 дана – ISBN 978-9961-23-485-9
- ↑ Жетісу энциклопедия. - Алматы: «Арыс» баспасы, 2004 жыл. — 712 бет + 48 бет түрлі түсті суретті жапсырма. ISBN 9965-17-134-3