Убайдулла Ходжаев

Ходжаев Убайдулла (1878, Ташкент — 1937, сонда) — өзбек халқының көрнекті қоғам қайраткері, Түркістандағы жәдидтік қозғалыс жетекшілерінің бірі, публицист. Ташкент қаласындағы орыс-түзем мектебінде бастауыш білім алып, 1897 — 1907 жылы Ташкент қаласы басқармасында тілмаш болып қызмет етті. 1908 — 12 жылы Саратов қаласындағы Заң институтында оқыды. Студент кезінде-ақ түркі-мұсылман халықтарының арасында мәдени-ағартушылық бағыттағы іс шараларды жүзеге асыруды жақтап, қоғамдық өмірге белсене араласты. Осы мәселе бойынша орыс жазушысы Л.Н. Толстоймен пікір алысып, хат жазысып тұрды. 1913 жылы Ташкент округтік сотына адвокат болып қызметке орналасты. Адвокат ретінде жергілікті өзбек, қазақ халықтарының мүддесін қорғап, отарлық билік орындарын жайлаған парақорлықты сынға алды. Мұсылмандық оқу орындарына қолдау көрсету мақсатында “Үміт” және “Тұран” деп аталатын ұйымдардың ашылуына жетекшілік етті. 1914 жылы “Садом Туркистон”газетінің редакторы болды. Патша өкіметінің он алтыншы жылғы көтеріліске қатысушыларды жазалауына ашық қарсылық танытты. 1917 жылы Ақпан революциясынан кейін Мұстафа Шоқаймен бірге Түркістан өлкесі мұсылмандарының бірінші съезіне қатысты, Уақытша үкіметті қолдады. Бүкілресейлік мұсылмандардың бірінші съезіне қатысып, онда Бүкілресейлік мұсылмандар кеңесіне мүше болып сайланды. Түркістан өлкесі мұсылмандарының орталық кеңесін құруға ат салысып, Мұстафа Шоқай, М. Тынышбаев, т.б. қайраткерлермен бірге Түркістан өлкесі мұсылмандарының төртінші съезін өткізуді ұйымдастырды. Түркістан автономиясының жариялануын қолдап, оның Ұлттық мәжілісінің құрамына сайланды және жаңадан құрылған автономияның әскери министрі қызметін атқарды. Түркістан автономиясының тапсырмасы бойынша Кавказға барып, ол жерде жарияланған Әзірбайжан Демократиялық Республикасымен байланыс орнату жөнінде келіссөз жүргізді. Кеңес өкіметі Түркістан автономиясын әскер күшімен құлатқаннан кейін тұтқынға алынды. Көп ұзамай босатылып, адвокаттық жұмыс атқаруға кірісті. 1930 жылы “ұлтшыл” ретінде айыпталып, қайтадан сотталып, түрмеде қайтыс болды.