Үзімшіндер — шағын моңғол халықтарының бірі. 2010 жылғы халық санағы бойынша.[1] Моңғолияда (негізінен Дорнод аймағында) 2577 адамды құрады, бірақ олардың көпшілігі Қытайда (Ішкі Моңғолия автономиялық ауданы) тұрады (3 мың адам).[2]

Үзімшіндер
үзэмчин
Бүкіл халықтың саны

5 600

Ең көп таралған аймақтар
 Қытай

3 000

 Моңғолия

2 577

Тілдері

моңғол тілі

Діні

буддизм

Этнонимі

өңдеу

Этнонимі толық зерттелмеген, топонимиялық шығу тегі болуы мүмкін – Үзімшіндердің аңыздарында кездесетін Үземиін-Уул тауының атынан шыққан. Тарихи тұрғыдан екі топ белгілі: батыс (Баруун-Үзімшін) және шығыс (Зуун-Үзімшін).[3]

Тілі

өңдеу

Тілі моңғол тілінің диалектісі. Жастар моңғол мектептеріне барғандықтан, барлық сабақтар моңғол тілінде жүргізілетіндіктен, ол жойылып кетудің алдында тұр.[4]

Діні

өңдеу

Дінге сенушілердің діни байланысы: буддистер.[5]

Өмір салты

өңдеу

Үзімшіндердің материалдық және рухани мәдениетінде бірқатар архаикалық белгілер сақталған (атап айтқанда, жәдігерлерді сақтайтын көне моңғол киіз үйі). Қазіргі Үзімшіндер өздерінің этникалық ерекшелігін жоғалтты деуге болады, Моңғолияда олар халхалармен сіңісіп кетті.[6]

Дереккөздер

өңдеу
  1. Үзімшін сөзінің мағынасы. Тексерілді, 3 желтоқсан 2024.
  2. Қазіргі заман энциклопедиясы. Тексерілді, 3 желтоқсан 2024.
  3. Әлем халықтары/Узумчиндер. Тексерілді, 3 желтоқсан 2024.
  4. Узумчиндер. Тексерілді, 3 желтоқсан 2024.
  5. Узумчиндер. Тексерілді, 3 желтоқсан 2024.
  6. В.А.Тишков Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. — Москва: Үлкен Ресей энциклопедиясы, 1999. — Б. 566. — 930 б. — 100 000 таралым. — ISBN 5-85270-155-6.