Укулеле

Укулеле (гавайша 'ukulele [ˈʔukuˈlele]) — гавайлық төртішекті шертпелі музыкалық аспап, немесе екі еселенген, яғни сегізішекті.

Укулеле
Укулеле-сопрано
Жіктелуі	Ішектік музыкалық аспап, хордофон
Туыстас аспаптары	Гитара
Укулеле ортаққорда

Атауы

Атауы бір нұсқасында "секеңдеген бүрге" деп аударылады, өйткені укулеледе ойнаған кезінде саусақ қозғалысы секірген бүргелерді еске салады, басқа нұсқасында — "осында келген сыйлық" аударылады .

Укулеле тарихы

1880 жылдары Мадейра аралынан шыққан брагиньинің — миниатюралық гитараның дамуынан пайда болды, португалдық кавакиньоға ұқсас. Ойлап тапқан Мануэль Нуньес (порт. Manuel Nunes) болып саналады. Укулеле әр түрлі тынық мұхит аралдарында таралған, бірақ өзі бәрінен бұрын гавай музыкамен, 1915 жылы Сан-Францискода өткен гавай музыканттарының Тынық мұхит көрмесінде гастролі кезеңімен топтастырылады.

Түрлері укулеле

Электракустикалық укулеле.

Гитара укулеле түрлі пішінде болуы мүмкін, стандартты, гитаратәрізді, сондай-ақ "ананас", ескектер, үшбұрышты, төртбұрышты пішінді (жиі сигар қораптарынан жасалған) және т. д. Барлығы шебердің қиялынан туады.

Укулеленің 5 түрі бар :

• сопрано (жалпы ұзындығы 53 см) — бірінші және ең кең тараған түрі;
• концерттік (58 см) — сәл неғұрлым ірі;
• тенор (66 см) — ХХ ғасырдың 20-шы жылдары пайда болды;
• баритон (76 см) — ХХ ғасырдың 40-шы жылдары пайда болған;
• бас (76 см) — ең үлкені, жақында пайда болды.

Құрылым

Стандартты құрылым — GCEA (Соль-До-Ми-Ля), оның ішінде 4-ші G ішек сол октавада теңшеледі, немесе DGBE баритонкалардағыдай (Ре-Соль-Си-Ми) (классикалық алтыішекті гитараның алғашқы төрт ішегіндегі сияқты). Балама құрылым — GCEA саты жоғарырақ, яғни ADF#B — D tuning". Укулеле дыбысы тембральдік күшейту әсерінің есебінен анағұрлым қызықты (кішкентай укулеле жоғары жиілікті неғұрлым толық күшейтеді). Бұл құрылым XX ғғ гавай музыкасының серпілісі кезінде пайдаланылды. D-tuning төртінші A ішегі түсірілген. DF#B канадалық құрылым" деп аталады, өйткені сонда музыкалық мектептерде пайдаланылады.

Укулеле кинода

Укулеледе ойнады:

• Майк Эдвардс (Элвис Пресли) "Бұл Дүниежүзілік көрмеде болған еді" фильмінде
• Мэрилин Монро "В джазе только девушки"  фильмде
• Дин (Райан Гослинг) "Валентинка" фильмінде
• Ричард Сэмюэлс (Зак Эфрон) "Я и Орсон Уэллс" фильмінде
• Руди Уэйдтің (Джозеф Гилган) Үшінші мәнінде "Қалдықтар" сериалында
• Бетани Гамильтон (Аннасофия Робб) "Серфер души" фильмінде
• Сесилия (Миа Фэрроу) "Каирдың қызыл раушаны" фильмінде
• "Мен қалай сендердің аналарыңды жолықтырдым" сериалда Тэдтың қызы (Кристин Милиоти)
• Үлкен Зи "Толқынға ілес!" мультфильмінде
• Чарли Ханзада (Макс Шнайдер) "Лохмотья" фильмінде
• Джон Джеремайа "Джей Джей" Джонс (Олли Barbieri) "Молокососы" сериалында
• Ли Бой "Зұлымдық махаббаты" фильмінде
• Хэнк Обрабатывающая (Дуэйн "Скала" Джонсон) "Путешествие 2: Таинственный остров" фильмінде
• Пенелопа Гарсия (Кирстен Вангснесс) "Қылмыскер сиақты ойлау" сериалда 8 сезон 17 серияда
• Альдус Сноу (Рассел Брэнд) "Вегастан қашу" фильмінде
• Губка Боб Шаршы Шалбар
• Стефани Гуч (Kate Микуччи) "Клиника"  сериалда
• Теодор Туомли (Хоакин Феникс) "Ол" фильмінде
• Холли Голайтли (Одри Хепберн) "Завтрак у Тиффани" фильмінде
• Израиль Камакавивооле "Знакомьтесь, Джо Блэк" фильміне саундтрэк ретінде
• Аврора Андрес (Наталия Орейро) "Тек сен" сериалында (2013 ж., 51 серия)
• Гровер Байндорф және оның әкесі "Үйде қамап ұстау" комедиясында
• Стивен Юниверс "Вселенная Стивена" м/ф

Белгілі орындаушылар

• Канадалық орындаушы Matt Лоран, вокалист, Lucky Uke тобы
• Rockerjocker (Минск)
• Израэль Камакавивооле
• Гавайлық орындаушы Таймане Гарднер (Taimane Gardner)

Әдебиет

• Музыкалық сөздік Гроува. Пер. с англ. — М., Практика, 2001., ISBN 0-333-43236-3 (ағыл.) ISBN 5-89816-032-9 (орыс.)
• Beloff J. (2003) [1997]. The Ukulele: A Visual History (Revised & Expanded ed.). San Francisco: Backbeat Books. ISBN 0-87930-758-7.
• Tranquada J.; J. King (2012). The Ukulele: A History. Honolulu, Hawaii: University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-3634-4.

Сілтемелер

• Орыс тілді форумда укулеле туралы Мұрағатталған 27 тамыздың 2016 жылы.
• Укулеле "Есуастар әлемінде" Мұрағатталған 31 тамыздың 2016 жылы.